Άγχος, θλίψη, αβεβαιότητα, αγωνία, θυμός, χαρά, ελπίδα, ευτυχία, όλα αυτά τα διαφορετικά και ποικίλα συναισθήματα που βιώνουμε καθημερινά, εμπλέκονται με την διατροφή μας και τη συμπεριφορά μας σε σχέση με το φαγητό. Οι αντιδράσεις είναι διαφορετικές αλλά σίγουρα χαρακτηριστικές της ιδιοσυγκρασίας κάθε ανθρώπου. Στην σύγχρονη πραγματικότητα του ατόμου στην ανεπτυγμένη κοινωνία, το φαγητό πλέον εξυπηρετεί (λανθασμένα) πολλούς διαφορετικούς σκοπούς εκτός από αυτόν να μας θρέψει και να μας διατηρήσει στην ζωή. Αποτελεί παρηγοριά, καταφύγιο, επιβράβευση, τιμωρία, ενθάρρυνση, όλα αυτά που ο κάθε ένας μας αναζητά και ενδόμυχα επιδιώκει.

Η πρόσφατη πολιτική αναταραχή και το αποτέλεσμά της, έχει προκαλέσει μία σειρά από παρόμοια και διαφορετικά συναισθήματα σε πολλούς από εμάς με παράλληλες διαφορετικές αντιδράσεις, με πιο συχνή την κατανάλωση τροφής. Πόσες φορές άραγε στο παρελθόν δεν έχει κάποιος από εσάς βρεθεί σε μια παρόμοια θέση; Να καταναλώνει φαγητό κάτω από το επίδραση ενός συναισθήματος; Αυτό το φαινόμενο στην επιστήμη της διατροφής ονομάζεται συναισθηματική υπερφαγία. Και είναι αυτό που σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας, πολλές φορές, μας προκαλεί αυτή τη μικρή σταδιακή αύξηση κιλών που διαρκώς μεγαλώνει.

Το πώς κάποιος μπορεί να το αντιμετωπίσει είναι σχετικό με το τι προκαλεί αυτή την αντίδραση και το πώς ο κάθε ένας από εμάς είναι «εξοπλισμένος» με τα στοιχεία αυτά που θα του επιτρέψουν να αναπτύξει μηχανισμούς αντίληψης (του ότι τρώει κάτω από την επίδραση ενός συναισθήματος) και αντίστασης (του πώς να φρενάρει ή να σταματήσει αυτή την διαδικασία κατανάλωσης της τροφής).

Υπάρχουν απλά πράγματα που μπορεί να κάνει κάποιος για να κτίσει ένα πρόχειρο μηχανισμό αντίδρασης / άμυνας. Με την έναρξη της επιθυμίας λήψης τροφής πχ να πάμε στη κουζίνα να φτιάξουμε ένα τοστ ή να μασουλήσουμε ένα φρούτο αντί να ανοίξουμε το κουτί με τα πατατάκια που βρίσκεται στο ντουλάπι ή να φάμε τα σοκολατάκια που βρίσκονται στο ψυγείο. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε εύκολα να απασχολήσουμε το μυαλό μας και τα χέρια μας και να μην οδηγηθούμε στο «αμάρτημα».

Μια απλή άσκηση / φραγμός, είναι να ασχοληθούμε με την αρχειοθέτηση των εγγράφων που βρίσκονται σε αναμονή ή σε εκκρεμότητα στο γραφείο μας. Μπορούμε επίσης να ασχοληθούμε με την τακτοποίηση των αντικειμένων πάνω στο γραφείο μας ή στο συρτάρι μας. Αν πάλι βρισκόμαστε έξω ανάμεσα σε δύο επισκέψεις σε εξωτερικούς συνεργάτες, μπορούμε να απασχοληθούμε με την τακτοποίηση των ηλεκτρονικών αρχείων στον υπολογιστή μας ή ακόμα (ας είναι καλά η τεχνολογία) και με τη διαγραφή ή αρχειοθέτηση των μηνυμάτων που βρίσκονται στο κινητό μας. Μερικές φορές σωτήριο μπορεί να είναι και η απασχόλησή μας με κάποιο παιγνίδι ή εφαρμογή που είναι εγκατεστημένη στον υπολογιστή μας ή στο κινητό μας.

Αν είστε στο σπίτι σας μπορείτε να κάνετε αντίστοιχα πράγματα. Όπως για παράδειγμα να τακτοποιήσετε τα περιοδικά ή τις εφημερίδες στο καθιστικό σας ή ακόμα να τακτοποιήσετε τα προσωπικά σας αντικείμενα στο συρτάρι σας. Ακόμα και αν είναι τακτοποιημένο, μην διστάσετε να το αδειάσετε στο κρεβάτι σας και να το ξαναφτιάξετε.

Με αυτό τον τρόπο δίνετε στον εαυτό σας την δυνατότητα να απομακρυνθείτε χρονικά από το γεγονός που σας προκάλεσε το θετικό ή αρνητικό συναίσθημα. Έχετε το χρόνο να ηρεμήσετε και να βάλετε τα πράγματα σε μια σειρά, να οργανώσετε τη σκέψη σας, να δείτε τα δεδομένα από απόσταση με μια πιο κρύα ματιά και να βάλετε σε κίνηση (όταν το αίτιο που προκάλεσε αυτό το συναίσθημα είναι αρνητικό) το μηχανισμό λύσης ή διαχείρισής του. Αν τα καταφέρετε να δείτε αποστασιοποιηθέντα και συνολικά τα γεγονότα τότε ίσως να βρείτε και την άμεση λύση που σίγουρα δεν είναι στο ψυγείο ή στο πάτο της κατσαρόλας.

Όσο ασήμαντο και να σας φαίνονται τα παραπάνω, αυτός ο χρόνος που μεσολαβεί όσο σύντομος και αν είναι, μπορεί να είναι αρκετός ώστε να σας αποτρέψει από το να καταναλώσετε φαγητό ή ακόμα και να πάτε με λιγότερη «ορμή» σε αυτό. Αν πάλι μετά από αυτό το μικρό χρονικό διάστημα ακόμα νοιώθετε την ανάγκη για φαγητό ε τότε πιθανότατα πεινάτε και ήρθε η ώρα να φάτε κάτι.

Αν είστε οργανωτικός τύπος και όλα γύρω σας είναι όμορφα τακτοποιημένα και δεν υπάρχει τίποτα να βάλετε στη θέση του, μπορείτε να διαχειριστείτε την κρίση με ένα απλό τρόπο. Γράψτε σε ένα χαρτί όλα αυτά που νοιώθετε και αισθάνεστε εκείνη τη στιγμή. Αδειάστε από μέσα σας όλα αυτά που σας προβληματίζουν και σας προκαλούν αρνητικά συναισθήματα. Η γραφή, εκτός του ότι είναι ένας τρόπος να εξωτερικεύσετε αυτό που νοιώθετε , κατά κάποιο τρόπο λειτουργεί σαν βαλβίδα εκτόνωσης, σας δίνει όλο αυτό το πολύτιμο χρόνο να οργανώσετε τις σκέψεις σας, να ανασυγκροτηθείτε και να απομακρυνθείτε από το γεγονός που σας προκαλεί την ανάγκη για φαγητό.


Ακόμα όμως και όταν δεν μπορείτε να ξεφύγετε από την δίνη της συναισθηματικής υπερφαγίας και καταλήγετε στην κατανάλωση φαγητού, μπορείτε μέσα από τις κατάλληλες επιλογές να μειώσετε την ζημιά και γιατί όχι να ωφεληθείτε κιόλας. Να με πoιον τρόπο:

•     Έχετε πάντα στο ψυγείο σας φρούτα.( Πχ κεράσια, βερίκοκα ή ακόμα και κομμένο καρπούζι ή πεπόνι) που να μπορούν να μπουν σε μια μικρή συσκευασία και να καταναλωθούν
•     Επιλέξτε να καταναλώσετε λαχανικά (καρότο, ψιλοκομμένες πιπεριές, μικρά αγγουράκια, τοματίνια)
•     Μέσα σε μικρό πλαστικό ποτήρι (το χρησιμοποιούμε σαν μεζούρα) βάλτε ανάλατους ξηρούς καρπούς

Σε κάθε περίπτωση μην νοιώθετε ενοχές ή άσχημα για τον λάθος τρόπο αντίδρασής σας. Ούτε πρέπει να το μετατρέψετε σε ένα ακόμα αίτιο που θα σας στείλει στην κουζίνα για να φάτε μία ακόμα ποσότητα φαγητού. Οι ενοχές, η προσωπική απογοήτευση και η έλλειψη αυτοπεποίθησης οδηγούν σε συναισθηματική υπερφαγία και πολλές φορές αποτελούν ένα μικρό κομμάτι του φαύλου κύκλου του φαγητού. Σίγουρα όμως πολλές φορές είναι η απαραίτητη η βοήθεια διαιτολόγου ή και ψυχολόγου όταν τα υπερφαγικά επεισόδια είναι πολλά και συχνά.

Μανώλης Μανωλαράκης Διαιτολόγος Διατροφολόγος