Τα τελευταία δέκα χρόνια αυξήθηκαν πολύ οι γνώσεις και η εμπειρία μας σε ότι έχει σχέση με την μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση, τόσο σε επίπεδο βασικής βιολογίας όσο και σε κλινικό επίπεδο. Έχει όμως παραμεληθεί πολύ μια άλλη ομάδα ατόμων με σοβαρή οστική νόσο, αυτή των ανδρών.
Έγινε γνωστό τα τελευταία χρόνια ότι περίπου 20% των σπονδυλικών καταγμάτων και 30% των καταγμάτων του ισχίου συμβαίνουν στους άνδρες με αποτέλεσμα σημαντική νοσηρότητα, θνησιμότητα, κοινωνικό, ψυχολογικό και οικονομικό κόστος όπως επίσης και σαφής επιβάρυνση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Δεν είναι απόλυτα ακριβής ο αριθμός των ανδρών που πάσχουν από οστεοπόρωση, όμως ολοένα και αυξάνεται ο αριθμός των ανδρών με κατάγματα με κυριότερο αίτιο τις δημογραφικές αλλαγές που επεσυνέβησαν τον τελευταίο αιώνα: αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης και αλλαγή της πληθυσμιακής δομής προς ένα γερασμένο πληθυσμό. Υπολογίζεται ότι τα επόμενα 50 χρόνια θα τριπλασιαστεί η επίπτωση των καταγμάτων των ισχίων στους άνδρες, ενώ θα αυξηθεί κατά 2,4 φορές στις γυναίκες. Έτσι ο αριθμός των καταγμάτων του ισχίου παγκόσμια θα φτάσει το 2050 στα 6,3 εκατομμύρια (σε σχέση με το 1,7 εκατομμύρια το 1990).

Συχνότεροι παράγοντες κινδύνου κατάγματος στους άνδρες είναι:
-η ηλικία
-οι ανθρωπομετρικοί δείκτες
-το κάπνισμα
-η υπερκατανάλωση αλκοόλ
-η ελαττωμένη φυσική δραστηριότητα
-η χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου και άλλα

Η οστική απώλεια επιταχύνεται με την γήρανση. Σαν αποτέλεσμα οι ηλικιωμένοι άνδρες έχουν υψηλότερους ρυθμούς καταγμάτων από τους νεότερους, όπως επίσης και άνδρες που καπνίζουν και κάνουν κατάχρηση οινοπνεύματος. Επιπλέον, μειωμένη άσκηση και φυσική δραστηριότητα συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων.
Η ανδρική οστεοπόρωση μπορεί να είναι πρωτοπαθής σε ποσοστό 57%, ή δευτεροπαθής (όπου ένα ή περισσότερα αίτια διαπιστώνονται) σε ποσοστό 43%.
Τα συχνότερα αίτια της δευτεροπαθούς οστεοπόρωσης είναι: ο υπογοναδισμός, η χορήγηση κορτικοστεροειδών, η δυσαπορρόφηση ασβεστίου, η ασβεστιουρία. Άλλα αίτια είναι η ατελής οστεογέννεση, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο υπερθυρεοειδισμός, ο υπερπαραθυρεοειδισμός, το σύνδρομο Gushing, η νεφρική ανεπάρκεια, η ηπατική ανεπάρκεια, το πολλαπλούν μυέλωμα και άλλα.
Η διάγνωση της ανδρικής οστεοπόρωση γίνεται μετά από κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο. Εμφάνιση αναίτιων καταγμάτων, ακτινολογική οστεοπενία και σπονδυλικές παραμορφώσεις όπως επίσης και παρουσία παθήσεων που συνδέονται με χαμηλή οστική μάζα μας καθοδηγούν στο να συστήσουμε στον ασθενή διαγνωστικό έλεγχο. Ο έλεγχος αυτός περιλαμβάνει μέτρηση οστικής μάζας (καλύτερα σε δύο περιοχές: ΟΜΣΣ και ισχίου) και ειδικό βιοχημικό έλεγχο αίματος και ούρων.
Η παθογένεια της οστεοπόρωσης στους άνδρες διαφέρει από αυτή των γυναικών και ο ανδρικός σκελετός έχει αρκετές διαφορές από τον γυναικείο. Έτσι πρέπει να υπάρχουν διαφορετικές προληπτικές και θεραπευτικές προσεγγίσεις που να στοχεύουν αποκλειστικά στον ανδρικό πληθυσμό. Μεγάλης σημασίας για την πρόληψη και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης είναι η αναγνώριση και διόρθωση παραγόντων και αιτιών που συμβάλλουν στην οστική απώλεια. Διακοπή του καπνίσματος, περιορισμός στην χρήση οινοπνέυματος, εντατική άσκηση και αυξημένη αθλητική δραστηριότητα, όπως επίσης και βελτίωση των διατροφικών συνηθειών με στόχο την αυξημένη πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D, είναι τα απολύτως αναγκαία βήματα στην πρόληψη της οστεοπόρωσης.
Στην θεραπεία την αντρικής οστεοπόωσης οι επιλογές μας είναι λιγότερες σε σχέση με την μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση. Κυρίως χρησιμοποιούνται τα διφωσφονικά (ριζενδρονάτη, αλενδρονάτη, ετινδρονάτη κ.α) και λιγότερο η καλσιτονίνη, το φθόριο, το ρανελλικό στρόντιο, η αυξητική ορμόνη, η παραθορμόνη και η τεστοστερόνη σε υπογοναδικούς άνδρες. Τονίζεται ωστόσο ότι άνδρες με οστεοπενία οι οποίοι όμως παρουσιάζουν και άλλους παράγοντες κινδύνου θα πρέπει επίσης να θεωρούνται υποψήφιοι για θεραπεία.

Πέτρος Κουνέλης
Ορθοπεδικός Χειρουργός, Υπεύθυνος Τμήματος Οστεοπόρωσης, Ευρωκλινική Αθηνών