Η άσκηση αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της ρύθμισης του σακχαρώδη διαβήτη εφόσον χρησιμοποιηθεί σωστά. Έχει θετική επίδραση και στους δύο τύπους καθώς αυξάνει την ευαισθησία του οργανισμού στην ινσουλίνη και μειώνει το επίπεδο του σακχάρου στο αίμα, βελτιώνει το μεταβολισμό της γλυκόζης, των πρωτεϊνών και των λιπών ενώ επιδρά θετικά στις καρδιοπάθειες και στην καλύτερη κυκλοφορία του αίματος. Επιπλέον βελτιώνει την ψυχική υγεία και την μυϊκή ευκαμψία.

Να σημειωθεί ότι με τον όρο άσκηση εννοούμε κάθε συστηματική κίνηση του σώματος ή συμμετοχή του ατόμου σε φυσικές δραστηριότητες, η οποία έχει κάποια χρονική διάρκεια, χαμηλά επίπεδα ανταγωνισμού και στην οποία εμπλέκονται, κυρίως, μεγάλες μυϊκές ομάδες του σώματος.

Ο ΣΔ τύπου 1 είναι ινσουλινοεξαρτώμενος και χρειάζεται απαραίτητα την χορήγηση ινσουλίνης ενώ ο ΣΔ τύπου 2 είναι μη ινουλινοεξαρτώμενος ,σχετίζεται με την παχυσαρκία και την κακή διατροφή και χρειάζεται πρωτίστως ρύθμιση στο διαιτολόγιο και συνήθως υπογλυκαιμικά χάπια.

Για να συσχετιστεί θετικά η άσκηση με το ΣΔ θα πρέπει να γίνουν οι κατάλληλες προσαρμογές στον ασκούμενο ανάλογα με τον τύπο του ΣΔ.

Σε άτομα με διαβήτη τύπου 1:

Οι προσαρμογές αυτές έχουν σκοπό να μην μειωθούν τα επίπεδα ινσουλίνης κατά την άσκηση, ρυθμίζοντας την δόση και το χρόνο λήψης της ενέσιμης ινσουλίνης και των γευμάτων. Οι ενέσεις πρέπει να αποφεύγονται να γίνονται απευθείας πριν την άσκηση. Αν ο χρόνος που θα ασκηθούν είναι λιγότερος από 30λεπτά δεν χρειάζεται αντίστοιχη ρύθμιση της δόσης την ινσουλίνης ,αν η άσκηση είναι μεγαλύτερης διάρκειας η ινσουλίνη πρέπει να μειωθεί από 15-40% σύμφωνα με τις υποδείξεις του γιατρού και σύμφωνα με τις ατομικές καθημερινές μετρήσεις.

Ο συνδυασμός σωματικής άσκησης και ενέσιμης ινσουλίνης μπορεί να προκαλέσει υπογλυκαιμία, η υπερινσουλιναιμία μπορεί να συμβεί όταν ο ασθενής έχει λάβει ενέσιμη ινσουλίνη λίγες ώρες πριν την άσκηση και έχει πλέον περάσει το υψηλότερο σημείο δράσης της. Το φαινόμενο γίνεται πιο σοβαρό όταν γυμναστεί το συγκεκριμένο σημείο όπου εφαρμόστηκε ινσουλίνη.

Πριν την άσκηση πρέπει να δοθεί βάση στο γέμισμα των αποθηκών γλυκογόνου, η οποία ικανότητα εξαρτάται από την διαθέσιμη ινσουλίνη. Επομένως πρέπει η διατροφή να είναι πλούσια σε υδατάνθρακες βραδείας απορρόφησης και να ρυθμιστεί η δόση της ινσουλίνης σύμφωνα με το ΓΔ του γεύματος. Αν το σάκχαρο αίματος νηστείας είναι >250mg/dl η άσκηση προσωρινά θα πρέπει να αποφεύγεσαι.

Προσοχή θα πρέπει να δοθεί ειδικά για το ΣΔ τύπου 1 τις επόμενες 24 έως 48 ώρες για την αποφυγή υπογλυκαιμικού επεισοδίου μετά από έντονη άσκηση.

Στον διαβήτη τύπου 2:

Η άσκηση και η διατροφή παίζουν πρωταρχικό ρόλο, σε σχέση με τα φαρμακολογικά μέσα. Επιπλέον ο διαβήτης τύπου 2 σχετίζεται άμεσα με την παχυσαρκία. Ενώ η ινσουλίνη εκκρίνεται (αντίθετα με τον τύπο 1)δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τα κύτταρα λόγω της μείωσης της ευαισθησίας των σκελετικών μυών και του ήπατος στην ινσουλίνη. Το άδειασμα των αποθηκών γλυκογόνου μετά την άσκηση μπορεί να αποβεί χρήσιμο στην βελτίωση του μεταβολισμού της γλυκόζης βοηθώντας τη διοχέτευση γλυκόζης του αίματος.

Ο συνδυασμός άσκησης και διατροφής αποσκοπούν συνήθως και στην μείωση του βάρους.
Γενικότερα και πριν και μετά την άσκηση πρέπει να μειωθεί η πρόσληψη λίπους και να καταναλωθούν μικρά γεύματα με σύνθετους υδατάνθρακες.
Η κατανάλωση υδατανθράκων κατά την διάρκεια της άσκησης για τον διαβήτη τύπου 2 δεν κρίνεται απαραίτητη όταν η άσκηση διαρκεί 20-40 λεπτά (π.χ. έντονο περπάτημα ή ποδήλατο) συνεπώς η αναπλήρωση των υγρών μπορεί να γίνεται και με σκέτο νερό αντίθετα με τον ΣΔ τύπου 1.

Διατροφικές Συστάσεις

Πριν την άσκηση: Κατανάλωση υδατανθράκων γρήγορης απορρόφησης όπως ψωμί, πατάτες, ρύζι ή ζυμαρικά περίπου 2 με 3 ώρες πριν την άσκηση.
Κατά την διάρκεια: Σε έντονη αερόβια άσκηση ή σε άσκηση για μεγάλο χρονικό διάστημα πρέπει να καταναλώνονται υδατάνθρακες 15 λεπτά πριν την έναρξη και κάθε 30 λεπτά κατά την διάρκεια. π.χ. ισοτονικά ποτά, αραιωμένος χυμός με νερό, μπάρες δημητριακών.
Τα ποτά δεν πρέπει να περιέχουν περισσότερο από 2.5% ζάχαρη, ένα φυσικό ισοτονικό μπορεί να περιλαμβάνει τσάι με 1 κ.σ. μέλι (δηλαδή 15γρ υδατανθράκων )και 1 γρ επιτραπέζιο αλάτι σε 0,5 λίτρο νερό.
Για το ΣΔ τύπου 1: Κατανάλωση επί πλέον υδατανθράκων αν το σάκχαρο αίματος νηστείας είναι < 100mg/dl προ της έναρξης.
Μετά την άσκηση: πρέπει να αναπληρωθεί το γλυκογόνο γι αυτό σημαντικό είναι να καταναλωθούν επιπλέον υδατάνθρακες. Καλό είναι να συμπίπτει και ένα πλήρες γεύμα το οποίο θα περιλαμβάνει την απαραίτητη τριάδα με υδατάνθρακες ,προϊόντα ζωικής προέλευσης και λαχανικά π.χ. 1 μερίδα άπαχο κρέας με 1 πατάτα βραστή και σαλάτα
Στο Διαβήτη τύπου 2 θα πρέπει να δοθεί προσοχή και στην ποσότητα των γευμάτων εφόσον συμπίπτει παχυσαρκία και πιθανόν να χρειάζεται υποθερμιδικό πρόγραμμα διατροφής με λιγότερους υδατάνθρακες ταχείας απορρόφησης.

Η Αμερικάνικη Διαβητολογική Εταιρία συνιστά 150 λεπτά μέτριας άσκησης την εβδομάδα. Μελέτη που διεξήχθη από την εταιρία έδειξε ότι είτε αυτό επιτευχθεί με σύντομη καθημερινή είτε με λιγότερο συχνή μεγαλύτερης διάρκειας άσκηση έχει το ίδιο ευεργετικό αποτέλεσμα στις τιμές του σακχάρου.

Επιμέλεια: Λιούλια Γεωργία Διαιτολόγος Διατροφολόγος