Αλωπεκία ονομάζεται η τριχόπτωση οποιαδήποτε αιτιολογίας και μορφής. Υπάρχουν πολλοί λόγοι τριχόπτωσης στους άνδρες και στις γυναίκες, όπως οι παθήσεις του θυρεοειδή, η έλλειψη σιδήρου, ο υψηλός πυρετός, η χειρουργική επέμβαση, η ολική νάρκωση, οι δίαιτες «αστραπή», ο τοκετός και συγκεκριμένες φαρμακευτικές αγωγές. Επίσης υπάρχουν δερματολογικές παθήσεις του τριχωτού της κεφαλής που μπορούν να προκαλέσουν παροδική ή μόνιμη αλωπεκία, όπως ο λύκος, ο λειχήνας και η γυροειδής αλωπεκία. Στους άνδρες, όμως, τις περισσότερες φορές εμφανίζεται η ανδρογενετικού τύπου αλωπεκία ή κοινή φαλάκρα, η οποία οφείλεται σε γενετικούς παράγοντες και είναι γνωστή ως «αλωπεκία ανδρικού τύπου».
Αίτια
Η ανδρικού τύπου αλωπεκία είναι πολυπαραγοντική νόσος. Καθοριστικό ρόλο, όμως, σε αυτό τον τύπο αλωπεκίας παίζει η παρουσία μιας ορμόνης, της διυδροτεστοστερόνης (DHT), η οποία επιδρά σε συγκεκριμένες θέσεις του τριχωτού της κεφαλής, σε γενετικά προδιατεθειμένα άτομα. Παρομοίως και στις γυναίκες, στις περισσότερες περιπτώσεις τριχόπτωσης, το αίτιο οφείλεται σε γενετικούς παράγοντες. Αν και είναι ακόμη υπό έρευνα, είναι πολύ πιθανόν η ορμόνη που παίζει καθοριστικό ρόλο στη γυναικεία τριχόπτωση να είναι διαφορετική απ’ αυτήν στους άνδρες.
Θα πρέπει, επίσης, να σημειωθεί ότι ένας ενήλικας χάνει καθημερινά περίπου 75-125 τρίχες από τι κεφάλι του, εξαιτίας του φυσιολογικού κύκλου ζωής των τριχών. Όσο υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στην απώλεια και την αναγέννηση των τριχών, ο συνολικός όγκος των μαλλιών παραμένει αμετάβλητος.
Ένας άλλος παράγοντας που συμβάλλει στην τριχόπτωση είναι το στρες, το οποίο πιστεύεται ότι επιταχύνει την κατά τα άλλα γενετικά προκαθορισμένη απώλεια. Πιθανότατα πάντως, χωρίς την παρουσία συγκεκριμένων γονιδίων και ορμονών, το στρες αυτό καθαυτό να μην μπορεί να προκαλέσει απώλεια μαλλιών. Η γενετική προδιάθεση στην ανδρογενετικού τύπου αλωπεκία μπορεί να κληρονομηθεί είτε από τον ένα γονέα, είτε από τον άλλον, και συνήθως εμφανίζεται μετά την εφηβεία. Υπολογίζεται ότι το 25% των ανδρών της λευκής φυλής, ηλικίας 25 ετών, πάσχουν από ανδρικού τύπου αλωπεκία, ενώ το ποσοστό ανέρχεται στο 50% στην ηλικία των 50 ετών. Στις γυναίκες, η συχνότητα είναι πολύ μικρότερη, αν και έχει αναφερθεί ότι περίπου το 30% μπορούν να εμφανίσουν σημεία αλωπεκίας ανδρικού τύπου σε ηλικία 50 ετών.
Κλινικά χαρακτηριστικά ανδρικού τύπου αλωπεκίας
Στους άνδρες μετά την εφηβεία παρατηρείται υποχώρηση της γραμμής των μαλλιών στην περιοχή του μετώπου και των κροτάφων, και λέπτυνση των τριχών στην κορυφή του κεφαλιού, οι οποίες μετατρέπονται σε χνούδι. Στις γυναίκες, αντίθετα, υπάρχει πιο διάχυτη τριχόπτωση και χαρακτηριστική αραίωση στην περιοχή της χωρίστρας. Ο γυναικείος τύπος μπορεί να συνοδεύεται, επίσης, από ακμή, δασυτριχισμό και παχυσαρκία.
Διάγνωση:
Συνήθως, η κλινική εξέταση από τον δερματολόγο αρκεί για να θέσει τη διάγνωση της ανδρικού τύπου αλωπεκίας. Μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις χρειάζεται να καταφύγουμε σε πιο εξειδικευμένες εξετάσεις, όπως βιοψία ή τριχοριζόγραμμα.
Τρόποι αντιμετώπισης:
Η πυκνή κόμη αποτελούσε ανέκαθεν στοιχείο ομορφιάς για τους άνδρες και τις γυναίκες, σε όλους τους πολιτισμούς και τις κοινωνίες. Γι’ αυτό και η αραίωση των τριχών επηρεάζει αρνητικά τα άτομα και τα γεμίζει με συναισθήματα κατάθλιψης, απαισιοδοξίας και εσωστρέφειας.
Σήμερα, όσοι αντιμετωπίζουν προβλήματα με τα μαλλιά τους έχουν περισσότερες επιλογές απ’ ό,τι στο παρελθόν. Η έκταση και το είδος της αλωπεκίας, η ηλικία, οι προσδοκίες και οι επιθυμίες των ασθενών αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για την επιλογή της καταλληλότερης θεραπείας.
Η θεραπευτική προσέγγιση μπορεί να συμπεριλάβει:
• Φαρμακευτική αγωγή
Η φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει φάρμακα που έχουν διάφορου βαθμού ευεργετική δράση στην ανδρογενετικού τύπου αλωπεκία και χορηγούνται από το στόμα ή σε μορφή διαλύματος για τοπική χρήση. Η δράση τους είναι ευεργετική σε άνδρες και γυναίκες, εφόσον υπάρχουν τριχοθυλάκια, δηλαδή ρίζες τριχών, έστω και σε μικροσκοπική μορφή.
Για τη διατήρηση των αποτελεσμάτων απαιτείται η χρήση τους εφ’ όρου ζωής. Καλλυντικά προϊόντα, όπως κρέμες, σπρέι και σκόνες, όταν εφαρμόζονται στην περιοχή της αραίωσης, μπορούν να βελτιώσουν την εικόνα της, εφόσον όμως υπάρχουν ακόμη λίγα μαλλιά, αλλά δεν αποτελούν θεραπεία για αποτρίχωση.
Οι περούκες αποτελούν μη χειρουργικές λύσεις για την κάλυψη με μαλλιά της περιοχής που παρουσιάζει αλωπεκία. Υπάρχουν πολλές τεχνικές για την τοποθέτηση τους, όπως είναι οι ειδικές κόλλες και κ.λπ.
• Χειρουργική αντιμετώπιση
Τα τελευταία 15 χρόνια έχει υπάρξει μεγάλη πρόοδος στην εξέλιξη της μεταμόσχευσης τριχοθυλακίων, με ειδικά εξελιγμένη εργαλεία και τεχνικές. Όλες οι τεχνικές και οι παραλλαγές τους βασίζονται στη μεταφορά τριχοφόρων θυλάκων (τριχών με τη «ρίζα» τους) στις φαλακρές περιοχές, από περιοχές που δεν επηρεάζονται από τη βλαπτική επίδραση των ορμονών (δότρια περιοχή).
Η μέθοδος που θα επιλέγει έχει σχέση με τις ιδιαιτερότητες κάθε περίπτωσης, τις ενδείξεις κάθε τεχνικής και την επιθυμία του υποψήφιου μετά την ενημέρωσή του. Με τις σύγχρονες τεχνικές μεταμόσχευσης είναι πλέον δυνατόν να αποκατασταθεί η απώλεια των μαλλιών και να αντικατασταθεί ή να βελτιωθεί η μετωπιαία γραμμή τριχοφυΐας με φυσικά μαλλιά που μεγαλώνουν και δεν χρειάζονται επιπλέον φροντίδα όσον αφορά το λούσιμο, το χτένισμα ή το κούρεμα.
Στη μεταμόσχευση μαλλιών αφαιρείται τμήμα του τριχωτού της κεφαλής από την περιοχή της σταθερής τριχοφυΐας (δότρια περιοχή) που βρίσκεται στο πίσω μέρος και στα πλαϊνά του κεφαλιού. Κατόπιν, με τη βοήθεια μικροσκοπίων, γίνεται ο διαχωρισμός του ιστού σε θυλακικές μονάδες (περιέχουν 1-4 τρίχες) και σε πολυθυλακικές μονάδες (που περιέχουν 3-6 τρίχες). Αυτά τα μικρά μοσχεύματα, που ετοιμάζονται κατά αυτόν τον τρόπο, τοποθετούνται με ιδιαίτερη προσοχή στην περιοχή της αλωπεκίας ή, γενικότερα, στην περιοχή όπου εμφανίζει αραίωση (λήπτρια περιοχή), φροντίζοντας να μην τραυματιστούν τα τριχοθυλάκια που υπάρχουν στην περιοχή αυτή και προσέχοντας η γωνία έκφυσης των τριχών από το κεφάλι να είναι όμοια με τη γωνία έκφυσης των γειτονικών τριχών. Η δημιουργία πολύ μικρών μοσχευμάτων επέτρεψε στους χειρουργούς να δημιουργήσουν απόλυτα φυσικές και με ομαλή διαβάθμιση γραμμές μετωπιαίας τριχοφυΐας, σε αντίθεση με παλιότερες τεχνικές, οι οποίες δημιουργούσαν συχνά αφύσικες γραμμές (μαλλιά κούκλας).
Συχνά, πραγματοποιούνται 2-3 επεμβάσεις, ανάλογα με την έκταση της αλωπεκίας. Ο αριθμός των μοσχευμάτων που χρησιμοποιούνται ποικίλλει ανάλογα με την εξέλιξη της αλωπεκίας, τον μέγιστο αριθμό μοσχευμάτων που μπορεί να δώσει η δότρια περιοχή του ασθενή, τα χαρακτηριστικά των μαλλιών του και τις προσδοκίες του ασθενή. Στις μέρες μας, η μεταμόσχευση μαλλιών δεν έχει επιπλοκές. Σε 24 ώρες σχηματίζονται μικρά πήγματα πάνω σε κάθε μόσχευμα, τα οποία πέφτουν σε 4-14 ημέρες. Τα μεταμοσχευμένα μαλλιά αρχίζουν να μεγαλώνουν σε 10-16 εβδομάδες μετά την επέμβαση και εξακολουθούν να μεγαλώνουν για την περισσότερη, αν όχι για όλη, υπόλοιπη ζωή του ανθρώπου. (Καθώς οι άντρες και οι γυναίκες μεγαλώνουν, στους περισσότερους παρατηρείται μικρή αραίωση σε όλο το τριχωτό της κεφαλής, που, κατά συνέπεια, θα επηρεάσει και τα μεταμοσχευμένα μαλλιά).
Σήμερα, οι περισσότεροι γιατροί συνιστούν την έναρξη φαρμακευτικής αγωγής, αμέσως μόλις εμφανιστεί το πρόβλημα της τριχόπτωσης. Ακόμη και αν ο ασθενής έχει αποφασίσει να προχωρήσει στην πραγματοποίηση μιας μεταμόσχευση, η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να καθυστερήσει ή και να αποτρέψει περαιτέρω τριχόπτωση στο μέλλον. Μεταμόσχευση μαλλιών μπορεί κάποιος να κάνει σε οποιοδήποτε ηλικία, αρκεί να έχει συμπληρώσει το 20ό έτος της ζωής του, αλλά αυτή η απόφαση διαφέρει από ασθενή σε ασθενή και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.
Ενδεχόμενες μελλοντικές προοπτικές αντιμετώπισης της αλωπεκίας είναι: η παρέμβαση στα γονίδια, τα φάρμακα που θα παρεμβαίνουν ώστε να μην εκδηλώνεται η αραίωση των τριχοθυλακίων και να μην εξελίσσεται σε φαλάκρα, η τεχνολογία της κλωνοποίησης και άλλα, τα οποία, προς το παρόν, βρίσκονται σε πειραματικό στάδιο.
Νατάσα Βασιλόπουλου δερματολόγος – αφροδισιολόγος
