Τα παιδιά μεγαλώνοντας χρειάζονται περισσότερη ενέργεια και ποικιλία από τροφές ώστε να παίρνουν όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται. Αυτό θα τους εξασφαλίσει την καλή υγεία και τις σωστές διατροφικές συνήθειες για το υπόλοιπο της ζωής τους. Στην περίπτωση που αυτό δεν επιτευχθεί, το παιδί κινδυνεύει από έλλειψη κάποιων θρεπτικών συστατικών με επιπτώσεις στην ανάπτυξη και στην υγεία του. Έρευνες έχουν δείξει πως παιδιά με λανθασμένη διατροφή (έλλειψη ποικιλίας τροφών στο καθημερινό τους διαιτολόγιο, υποσιτισμός, υπερκατανάλωση τροφών πλούσιων σε λίπος , ζάχαρη, αλάτι), έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες μεγαλώνοντας να παρουσιάσουν ασθένειες όπως διαβήτη, καρδιοπάθειες, κυρίως αν οι ασθένειες αυτές έχουν ήδη παρουσιαστεί σε άλλα μέλη της οικογένειας τους.
Για να πετύχουμε για τα παιδιά μας μια σωστή διατροφή, εκτός από την άσκηση, η οποία πρέπει να υπάρχει καθημερινά στο πρόγραμμά τους, τα παιδιά πρέπει καθημερινά να παίρνουν τροφές και από τις 4 κύριες ομάδες τροφών, που είναι:
(α) Γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα.
Το γάλα είναι η βασική τροφή για το παιδί. Συστήνεται η καθημερινή κατανάλωση τουλάχιστον 350 ml γάλακτος τη μέρα, ούτως ώστε να του παρέχονται τα 350 mg ασβεστίου που του είναι απαραίτητα (καθημερινά). Αυτή η ποσότητα γάλακτος μπορεί εύκολα να αντικατασταθεί με 2 μερίδες γαλακτοκομικών προϊόντων. 1 μερίδα γαλακτοκομικού προϊόντος είναι:
1 ποτήρι γάλα (200 ml) = 1 μικρό κεσεδάκι γιαούρτι (200 γρ) = 1 φέτα τυρί ή 1 φέτα χαλούμι (30 γρ - το μέγεθος κουτιού του σπίρτου). Μην προσπαθήσετε να δώσετε στο παιδί σας μεγαλύτερες ποσότητες γάλακτος γιατί αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα το παιδί να μην έχει όρεξη για άλλες τροφές . Μετά την ηλικία του ενός χρόνου μπορεί να μεταπηδήσετε από το γάλα του θηλασμού ή της φόρμουλας στο ολόπαχο αγελαδινό γάλα, αν η υπόλοιπη διατροφή το παιδιού είναι συμπληρωμένη.
Μη δίνετε άπαχα γαλακτοκομικά προϊόντα στα παιδιά σας πριν την ηλικία των 5 χρόνων. Μπορείτε όμως να χρησιμοποιείτε το ημιάπαχο γάλα από 2-5 χρόνων και το άπαχο γάλα μετά την ηλικία των 5. Αν χρησιμοποιήσετε ημιάπαχο ή άπαχο γάλα στο μαγείρεμα ενός φαγητού, π.χ. μακαρόνια στο φούρνο, δεν πειράζει να φάει το παιδί σας από αυτό!
(β) Τροφές πλούσιες σε άμυλο.
Δημητριακά προγεύματος, ρύζι, μακαρόνια, πλιγούρι, κριθαράκι, πατάτα, ψωμί, μπισκότα χαμηλά σε λιπαρά, μπιζέλι, κολοκάσι. Αυτές οι τροφές πρέπει να συμπεριλαμβάνονται σε κάθε γεύμα δηλαδή τουλάχιστον 4 μερίδες καθημερινά. Οι πατάτες είναι μια πολύ καλή πηγή βιταμίνης C για το παιδί σας. Πολλά από τα δημητριακά προγεύματος είναι εμπλουτισμένα με σίδηρο γι‘ αυτό να είστε προσεκτικοί να τα προτιμάτε.
(γ) Φρούτα και λαχανικά.
Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι πλούσια σε βιταμίνες, άλατα και φυτικές ίνες. Εκτός τούτου, δίνουν χρώμα και γεύση στα γεύματα. Προσπαθήστε να δίνετε στα παιδιά σας 4 μερίδες καθημερινά. Προσπαθήστε να δίνετε φρεσκοστυμμένο χυμό στο παιδί ή χυμό «χωρίς πρόσθετη ζάχαρη» αραιωμένο με νερό. Προτιμάτε να δίνετε στο παιδί σας ωμά, παρά μαγειρεμένα λαχανικά. Δίνετε κομματάκια καρότου, πιπεριού ή μήλου ως ενδιάμεσα σνακ και προσφέρετε ποικιλία φρούτων και λαχανικών στο παιδί σας. Πλούσιες πηγές σε βιταμίνη C, απαραίτητη για το παιδί, είναι: πεπόνι, φράουλες, ανανάς, πορτοκάλι, χυμούς πορτοκαλιού και γκρέιπφρουτ, μπρόκολο, κουνουπίδι, ντομάτες, φασολάκι, μπιζέλι, παστά φρούτα, πιπεριές.
Αν το παιδί σας δεν προτιμά τα φρούτα και τα λαχανικά προσπαθήστε να τα συμπεριλάβετε στο διαιτολόγιο του, προσφέροντας τα π.χ. στην περίπτωση των φρούτων ως φρουτοσαλάτα, χυμό, μιλκσέικ με φρούτα, κρέμα με κομμένα φρούτα, φρουτογιαούρτι, παστά φρούτα αναμειγμένα στο γιαούρτι ή στα δημητριακά προγεύματος. Στην περίπτωση των λαχανικών: σε χορτόσουπα, στη σάλτσα των μακαρονιών, τριμμένα στο φαγητό π.χ. τριμμένο καρότο και μανιτάρι στους κεφτέδες, ως χυμό π.χ. χυμός καρότου.
(δ) Ομάδα κρέατος.
Οι πρωτεΐνες είναι εξίσου σημαντικές για την ανάπτυξη του παιδιού. Οι καθημερινές ανάγκες σε πρωτεΐνη στην ηλικία των 1-5 χρόνων είναι : 1.1 γραμμάρια για κάθε κιλό σωματικού βάρους. Το κρέας, τα αυγά, τα όσπρια, το ψάρι και τα θαλασσινά είναι πλούσια σε πρωτεΐνες και πρέπει να δίνονται 1-2 μερίδες στα παιδιά καθημερινά. Μη δίνετε ξηρούς καρπούς σε παιδιά πριν την ηλικία των 5 χρόνων. Προσπαθήστε να μαγειρεύετε το ψάρι τουλάχιστον 1 φορά την βδομάδα. Προτιμάτε από τα κρέατα στήθος κοτόπουλου, κουνέλι, γαλοπούλα, ψαχνό χοιρινό. Αφαιρείτε όλο το ορατό λίπος από το κρέας καθώς και το δέρμα πριν το μαγείρεμα. Σερβίρετε τα όσπρια τακτικά (2-3 φορές την βδομάδα), ώστε να μάθουν τα παιδιά να τα τρώνε από μικρή ηλικία.
Προσφέρετε στα παιδιά σας τροφές με διαφορετική υφή, γεύση, χρώμα και σε διαφορετικά σχήματα. Αφήστε το παιδί να χρησιμοποιήσει τα χέρια του για να φάει από μόνο του. Τα πιο πολλά παιδιά προσπαθούν να φάνε από μόνα τους μετά την ηλικία του ενός έτους.
Μερικές τροφές που το μωρό μπορεί να φάει χρησιμοποιώντας τα χέρια του είναι:
(α) Μπανάνα ή κομμένο και καθαρισμένο μήλο.
(β) Πίτα κομμένη σε μικρά κομματάκια.
(γ) Ψωμάκια αλειμμένα με μαλακό τυρί.
(δ) Ψημένα ή ωμά λαχανικά π.χ. φασολάκι ,καρότο, ντομάτα, αγγουράκι.
(ε) Κύβους από τυρί.
(ζ) Σάντουιτς με λεπτές φέτες ψωμιού και κομμένο σε μικρά κομματάκια.
(η) Ψαρομπουκιές ψημένες στη σχάρα ( fish fingers).
Τα υγιεινά ενδιάμεσα σνακ
Τα ενδιάμεσα γεύματα (σνακ) είναι σημαντικά και απαραίτητα στην καθημερινή διατροφή του παιδιού και μπορούν να προσφέρουν απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, φτάνει να είναι υγιεινά. Υγιεινά ενδιάμεσα σνακ μπορεί να είναι:
-το γάλα.
-τα δημητριακά προγεύματος με γάλα.
-κρέμα φτιαγμένη με γάλα και αραβόσιτο.
-γιαούρτι σκέτο ή του φρούτου (μπορείτε να κόψετε φρούτα στο σκέτο γιαούρτι π.χ. μπανάνα).
-ψωμί/κράκερ με: τυρί ή χαλούμι ή χαμ.
-χυμός φρούτου "χωρίς πρόσθετη ζάχαρη".
-μικρό κομμάτι κέικ με λίγη ζάχαρη φτιαγμένο.
-Φρούτα.
-Φρουτοσαλάτα.
-μιλκσέικ με φρέσκα φρούτα και γάλα.
-Ποπκόρν.
Τα παιδιά έρχονται βέβαια και σε επαφή με ποικιλία άλλων τροφών, που μπορεί να είναι βλαβερά για την υγεία τους π.χ. σοκολάτες, γαριδάκια, αλλά που δεν μπορείτε να τους τα απαγορεύσετε τελείως. Προσπαθήστε να τα προσφέρετε με μέτρο, δηλαδή μια με δύο φορές την βδομάδα, ανάλογα, και σε ώρα που να μη συμπίπτει με την ώρα του γεύματος.
To πρόγευμα !!
Ας μην ξεχνούμε πόσο σημαντικό είναι το πρόγευμα για μας και τα παιδιά μας, αφού είναι αυτό που θα μας δώσει τα θρεπτικά συστατικά και την ενέργεια που χρειαζόμαστε μέχρι το μεσημέρι και θα δώσει τέλος στη νηστεία των 10-12 ωρών από τον βραδινό μας ύπνο. Ένα σωστό πρόγευμα περιλαμβάνει: (α) μια τροφή από την ομάδα των "δημητριακών και αμυλούχων λαχανικών " - δηλαδή δημητριακά προγεύματος ή ψωμί ή φραντζολάκι , (β) μια τροφή ή από την ομάδα του "γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων " ή από την "ομάδα κρέατος" - δηλαδή γάλα , τυρί , χαλούμι , γιαούρτι, αυγό , αλλαντικά, και (γ) μια τροφή από την ομάδα των "φρούτων και λαχανικών "- δηλαδή χυμό ή φρούτο.
Ιδέες για πρόγευμα :
1 φλιτζάνι γάλα , ψωμάκι αλειμμένο με τυρί , 1 φέτα χαμ, ψιλοκομμένα λαχανικά.
Δημητριακά προγεύματος με γάλα και 1 μπανάνα κομμένη μέσα
Δημητριακά προγεύματος με γιαούρτι και 1 ποτήρι χυμό.
Αυγό βραστό, ψωμί και 1 φλιτζάνι γάλα.
Πολλοί γονείς παραπονιούνται πως τα παιδιά τους αρνούνται να πάρουν πρόγευμα. Στην περίπτωση αυτή μπορεί να πιουν ένα ποτήρι γάλα και να φάνε το σάντουιτς τους το πρώτο διάλειμμα στο σχολείο. Αποφεύγετε τα γαλατάκια με γεύσεις αφού είναι πλούσια σε ζάχαρη.
Χρήσιμες συμβουλές
1.Μάθετε το παιδί σας να κάθεται στο τραπέζι με την υπόλοιπη οικογένεια και κυρίως φροντίστε να ζει σε ένα περιβάλλον όπου και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας ακολουθούν τον ίδιο τρόπο υγιεινής διατροφής.
2. Από την ηλικία των τριών χρόνων και αφού το παιδί σας αναπτύσσεται κανονικά, μπορείτε να αρχίσετε να δίνετε στο παιδί σας περισσότερες τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες π.χ. μαύρο ψωμί, δημητριακά προγεύματος πλούσια σε φυτικές ίνες.
3. Από την ηλικία των τριών χρόνων, μπορείτε επίσης να αρχίσετε να δίνετε γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλά σε λιπαρά όπως χαμηλό σε λιπαρά γιαούρτι και τυρί.
4. Μη προσπαθήσετε να μειώσετε υπερβολικά το λίπος στη διατροφή του παιδιού σας πριν την ηλικία των δύο χρόνων.
5. Μην προσφέρετε κρέας περισσότερες από 4-5 φορές την βδομάδα ως κύριο πιάτο.
6. Μην τοποθετείτε αλάτι στο τραπέζι των παιδιών. Τα φαγητά έχουν αρκετό αλάτι από μόνα τους.
7. Μην προσθέτετε ζάχαρη στα ροφήματα του παιδιού σας.
8. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C πρέπει να δίνονται καθημερινά στο παιδί , αφού μεγάλες ποσότητες αυτής της βιταμίνης δεν μπορούν θα αποθηκευτούν στο σώμα του. Με τα όσπρια, λαχανικά, δημητριακά προγεύματος, σαλάτες προσπαθήστε το παιδί να πίνει λίγο χυμό ή να βάζετε λεμόνι στο φαγητό του. Αυτό θα βοηθήσει στην απορρόφηση του σιδήρου από την τροφή του.
9. Μαγειρεύετε τα φαγητά της οικογένειας χρησιμοποιώντας μερημένο ελαιόλαδο (περίπου 1 κουταλιά της σούπας για το κάθε άτομο) και αποφύγετε τα λαδερά και τηγανητά φαγητά.
10. Προσπαθήστε να έχετε καθορισμένη ώρα που παίρνετε τα γεύματα σας και προσπαθήστε να κάθεστε στο τραπέζι σαν οικογένεια.
11. Μη χρησιμοποιείτε το φαγητό σαν ανταμοιβή για κάτι και μη δίνετε ιδιαίτερη σημασία για το πόσο τρώει το παιδί σας, γιατί μπορεί να το εκμεταλλευτεί.
12. Μην εκδηλώνετε τις δικές σας προτιμήσεις ή απέχθειες για κάποια είδη τροφών, γιατί υπάρχει η πιθανότητα το παιδί να σας μιμηθεί.
13. Αν το παιδί σας περιορίζεται μόνο σε μερικά είδη τροφών μην απελπίζεστε. Μη δοκιμάσετε να το πιέσετε να δοκιμάσει κάτι που δεν θέλει. Αφήστε το να το ξεχάσει για λίγες μέρες και δοκιμάστε την ίδια τροφή ξανά.
14. Επιχειρήστε να εμπλέξετε το παιδί σας στη διαδικασία ψωνίσματος και της ετοιμασίας των γευμάτων.
15. Μην ανησυχείτε αν κάποιες μέρες το παιδί δεν τρώει αρκετά, ενώ άλλες μέρες τρώει πολύ περισσότερο. Αυτό είναι φυσιολογικό. Μην πιέζετε το παιδί ποτέ να αδειάσει το πιάτο του εντελώς. Αυτό μπορεί να προκαλέσει λαιμαργία, πολυφαγία ή ακόμη και απέχθεια για κάποιο είδος τροφής.
Μέχρι το παιδί σας γίνει πέντε χρονών θα πρέπει η διατροφή του να ποικίλλει , να είναι συμπληρωμένη και σωστή. Μην ξεχνάτε ότι οι σωστές διατροφικές συνήθειες από νεαρή ηλικία αποτελούν θεμέλια για καλή υγεία στο υπόλοιπο της ζωής!
Πηγή: www.paidiatros.com
Η διατροφή που είναι πλούσια σε ψάρια και άλλες πηγές ωμέγα -3 λιπαρών οξέων, παρατηρήθηκε σε έρευνα ότι βοήθησε να μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης διαβήτη Ι σε παιδιά με οικογενειακό ιστορικό, τα οποία κινδύνευαν να αναπτύξουν τη νόσο.
Όπως σημειώνει στο περιοδικό ‘Journal of the American Medical Association’ ο Jill Norris, τέτοια διατροφή έχει σχετικά μεγάλη επίδραση και τα ευρήματα είναι συναρπαστικά καθώς υποδεικνύουν ότι πιθανόν θα αναπτυχθούν διατροφικές παρεμβάσεις για την αποφυγή του διαβήτη.
Ο διαβήτης τύπου Ι αποτελεί την πιο συνήθη μορφή διαβήτη στα παιδιά. Εμφανίζεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα αρχίζει να προσβάλλει τα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη στο πάγκρεας.
Κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς τι προκαλεί αυτή την διαδικασία, αλλά η κληρονομικότητα και περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η διατροφή, θεωρείται πως παίζουν ρόλο.
Αρκετές έρευνες σε ζώα έχουν υποδείξει ότι τα ω-3 λιπαρά οξέα που βρίσκονται στο ψάρι, τα καρύδια και άλλες τροφές πιθανόν να βοηθούν.
Για να εξετάσουν αν τα ω-3 λιπαρά οξέα προσφέρουν δυνητικά προστατευτικό αποτέλεσμα, ο Νorris και οι συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, στο Ντένβερ, εξέτασαν 1.770 παιδιά μεταξύ του 1994 και του 2006 που βρίσκονταν σε αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση διαβήτη λόγω γενετικών τεστ ή γιατί είχαν γονέα ή αδερφό με διαβήτη Ι.
Ζητήθηκαν στοιχεία για τις διατροφικές συνήθειες των παιδιών και εξετάζονταν κάθε χρόνο σχετικά με την ανάπτυξη αντισωμάτων που επιτίθενται σε κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη στο πάγκρεας. Τα αντισώματα αυτά θεωρούνται ισχυρή ένδειξη για επικείμενο διαβήτη Ι.
Από τα παιδιά που έλαβαν μέρος στην έρευνα, αντισώματα ανέπτυξαν τα 84.
Συνολικά, τα παιδιά που έτρωγαν πολλές τροφές πλούσιες σε ω-3 είχαν κατά 55% χαμηλότερες πιθανότητες για αυτοανοσία των νησιδίων, στο πάγκρεας.
Ο ερευνητής δήλωσε ότι αυτή είναι η πρώτη έρευνα που δείχνει ότι όλα τα ω-3 λιπαρά βοηθούν και όχι μόνο τα ψάρια.
Για να σιγουρευτούν οι ερευνητές ότι κατέγραφαν με ακρίβεια την πρόσληψη τροφών των παιδιών, εξέτασαν το αίμα 244 παιδιών για την ύπαρξη ω-3 λιπαρών οξέων στις κυτταρικές μεμβράνες.
Σε αυτή την ομάδα, παιδιά με ω-3 λιπαρά στις κυτταρικές μεμβράνες είχαν μειωμένο κίνδυνο για αυτοανοσία των νησιδίων του παγκρέατος κατά 37%.
Ο ερευνητής πιστεύει ότι είναι νωρίς ακόμα για να γίνουν συστάσεις καθώς πρέπει να μελετηθούν και άλλοι πληθυσμοί, αλλά θεωρεί πως τα ευρήματα είναι ενθαρρυντικά.
Τα ω-3 λιπαρά παρεμβάλλονται στα ένζυμα που παίζουν ρόλο στη φλεγμονή, η οποία είναι πιθανός παράγοντας που οδηγεί σε διαβήτη Ι.
Παγκοσμίως, τουλάχιστον 194 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν διαβήτη, ενώ ο Π.Ο.Υ προβλέπει ότι ο αριθμός θα αυξηθεί σε περισσότερα από 300 εκατομμύρια μέχρι το 2025. Οι περισσότεροι από αυτούς εμφανίζουν διαβήτη ΙΙ, ο οποίος σχετίζεται με τη φτωχή διατροφή και την έλλειψη άσκησης.
Νέα έρευνα που πραγματοποίησε η Ευρωπαϊκή επιτροπή για την παχυσαρκία, μας κατατάσσει για άλλη μια φορά θλιβερά πρώτους. Η Ελλάδα είναι πρώτη στην παιδική παχυσαρκία σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Ένα στα δύο Ελληνόπουλα έχει πρόβλημα βάρους, όπως προέκυψε από την έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε μαθητές και μαθήτριες ηλικίας 10-12 ετών από επτά διαφορετικές χώρες. Περίπου το 20% των Ελλήνων αυτής της ηλικίας έχει πρόβλημα παχυσαρκίας, ενώ ένα 30% επιπλέον είναι υπέρβαρο.
Στον αντίποδα βρίσκονται τα παιδιά από τη Νορβηγία όπου μόλις το 4% είναι παχύσαρκα, ενώ υπέρβαρα είναι το 15%.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, τα κορίτσια τείνουν να προσέχουν περισσότερο το βάρος τους από τα αγόρια, αν και αθλούνται λιγότερο. Τα αγόρια από την πλευρά τους αφιερώνουν περισσότερο χρόνο μπροστά στην τηλεόραση και καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες αναψυκτικών.
Τα αίτια που κρύβονται πίσω από αυτές τις διαφορές ανάμεσα στα δυο φύλα δεν είναι σαφή από επιστημονικής άποψης. Όπως δεν είναι σαφές γιατί τα ελληνόπουλα αθλούνται λιγότερο από τους ευρωπαίους συνομηλίκους τους.
Πάντως, οι Ούγγροι αυτής της ηλικίας κατέχουν το ρεκόρ τηλεθέασης, οι Βέλγοι κοιμούνται περισσότερο απ' όλους και οι Ολλανδοί καταναλώνουν τα περισσότερα αναψυκτικά.
Η παιδική παχυσαρκία στην Ευρώπη φαίνεται να έχει σπάσει κάθε ρεκόρ αφού δέκα στα εκατό παιδιά είναι παχύσαρκα και άλλα είκοσι στα εκατό είναι υπέρβαρα.
Οι ειδικοί διαπίστωσαν, επίσης, ότι τα παιδιά των οποίων οι γονείς έχουν υψηλό μορφωτικό επίπεδο τείνουν να είναι πιο αδύνατα. Και από αυτόν τον κανόνα, ωστόσο, εξαιρείται η Ελλάδα - μαζί με την Ισπανία.
Οι ειδικοί αποδίδουν τις διαφορές βάρους στη διατροφική κουλτούρα και τις γαστρονομικές συνήθειες που διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Επισημαίνουν, πάντως, ότι τα παιδιά όλων των χωρών έχουν κάτι κοινό: είναι εκτεθειμένα σε πολλούς πειρασμούς που στρώνουν το δρόμο προς την παχυσαρκία.
Όλο
και περισσότερα βρέφη και παιδιά πλήττονται τα τελευταία χρόνια από τον
σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1. Η ιδιαιτερότητα της ασθένειας σε αυτές τις ηλικίες
έγκειται στο ότι προκαλεί επιπλέον προβλήματα που σχετίζονται με την ανάγκη να
ανατραφεί το παιδί ορθά, χωρίς αισθήματα κατωτερότητας ή μειονεξίας. Ο ρόλος
της οικογένειας, και σε αυτήν την περίπτωση, είναι καταλυτικός.
Η διάγνωση του διαβήτη τύπου 1,ευρέως γνωστού ως και νεανικού διαβήτη, προκαλεί σοκ τόσο στα ίδια τα παιδιά όσο και στους γονείς τους. Οι αλλαγές στην οικογενειακή ισορροπία είναι έντονες και γρήγορες, παρατηρούνται συναισθήματα κατάθλιψης και κατάρρευσης στους γονείς (κυρίως στη μητέρα), θυμός και άρνηση απέναντι στην ασθένεια, για να καταλήξει στη συνεργασία με τον θεράποντα γιατρό. Τέλος, η μονιμότητα της ασθένειας επιφέρει αναδιοργάνωση της οικογενειακής οικονομίας. Η διάρκεια της ψυχικής διεργασίας «πένθους», προσαρμογής και αποδοχής της ασθένειας υπολογίζεται σε έναν χρόνο.Το παιδί ή ο έφηβος θα αποδεχτεί και θα αντιμετωπίσει τον διαβήτη με ρεαλισμό, με υπευθυνότητα και με αισιοδοξία μόνο αν και η οικογένειά του τον αντιμετωπίσει θετικά και τον αποδεχτεί. Βέβαια, υπάρχει και η περίπτωση το παιδί να χρησιμοποιεί τον διαβήτη για να δικαιολογεί σκέψεις, συμπεριφορές και συναισθήματα του ιδίου, κυρίως, αλλά και των άλλων προς αυτό. Για να αποτρέψουμε κάτι τέτοιο θα πρέπει, όσο είναι δυνατόν, να ελέγχονται οι αντιδράσεις των γονιών και η ασθένεια να αντιμετωπίζεται με ρεαλισμό και ηρεμία. Θα χρειαστεί, λοιπόν, και οι δύο πλευρές σταδιακά:
- Να αποδεχτούν τη διάγνωση της ασθένειας και τις ιδιαιτερότητές της με ρεαλιστικό τρόπο.
- Να ελέγξουν τη δική τους ψυχολογική αντίδραση στη διάγνωση.
- Να υιοθετήσουν καινούργιες συνήθειες σχετικά με τον έλεγχο του διαβήτη.
- Να μην
επιτρέψουν στον διαβήτη να επηρεάσει την επίτευξη των φυσιολογικών στόχων. Με
απλά λόγια,να καταφέρουν να ελέγξουν αυτοί τον διαβήτη και όχι να ελέγξει αυτός
τη ζωή τους.
Έ ν α
σ υ ν η θ ι σ μ έ ν ο λ ά θ ο ς
Ένα συνηθισμένο λάθος που κάνουν οι γονείς, ιδίως η μητέρα, και ιδιαίτερα κατά την πρώτη περίοδο εμφάνισης του διαβήτη, είναι η αντιμετώπιση του παιδιού με λύπη και επιείκεια.Για να είναι ένα παιδί χαρούμενο,υγιές, με αυτοπεποίθηση και αρεστό σε όλους χρειάζεται να υπάρχει πειθαρχία στη ζωή του, η οποία έτσι κι αλλιώς είναι απαραίτητη για τη σωστή διαπαιδαγώγηση, και δεν θα πρέπει να τη συγχέουμε με την τιμωρία, αλλά με την οριοθέτηση των σωστών κατευθυντήριων γραμμών. Είναι, λοιπόν, σημαντικό οι γονείς να μην αγνοούν και να μην παραβλέπουν την «κακή» ή, πιο σωστά,την αποκλίνουσα ή λανθασμένη συμπεριφορά του παιδιού. Σε κάθε περίπτωση, η διαπαιδαγώγηση του παιδιού με διαβήτη δεν θα πρέπει να διαφέρει σε τίποτα από αυτή ενός παιδιού δίχως την ασθένεια αυτή.Η σωστή εκπαίδευση από εξειδικευμένη ομάδα και η καλή σχέση των γονιών και του παιδιού με τον γιατρό του και με όλα τα μέλη της ομάδας είναι στοιχεία πολύ σημαντικά.
Ο ρ ό
λ ο ς τ η ς η λ ι κ ί α ς
Οι αντιδράσεις του παιδιού απέναντι στη διάγνωση του διαβήτη εξαρτώνται από την ηλικία του και από τον βαθμό στον οποίο μπορεί να κατανοήσει την ασθένειά του. Πριν από την ηλικία των 3 - 4 χρόνων η ασθένεια δύσκολα γίνεται αντιληπτή αυτή καθεαυτήν από το παιδί. Κάθε επεισόδιο βιώνεται ξεχωριστά. Το παιδί είναι ευαίσθητο στον αποχωρισμό, στη νοσηλεία, στις « ε π ι θ έ σ ε ι ς » που υφίσταται, όπως ίσως μπορεί να αντιλαμβάνεται και να θεωρεί τις ενέσεις ινσουλίνης. Ψυχολόγοι έχουν περιγράψει «το σύνδρομο του τρωτού παιδιού» για εκείνα που κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου της ζωής τους έχουν βιώσει μια δύσκολη περίοδο όσον αφορά στην υγεία τους. Αυτό το σύνδρομο χαρακτηρίζεται κυρίως από έντονη και διαρκή, παθητική προσκόλληση στη μητέρα.Θα πρέπει, λοιπόν, να δίνονται εξηγήσεις κάθε φορά στο παιδί για τις καθημερινές διαδικασίες των ενέσεων και των εξετάσεων, ούτως ώστε να μη λαμβάνονται από αυτό ως «επιθέσεις», αλλά ως φυσιολογικές και φιλικές διαδικασίες που είναι απαραίτητες για τη ζωή του. Επειδή σε αυτήν την ηλικία ο κόσμος του παιδιού περιορίζεται και επικεντρώνεται συνήθως στην οικογένεια, η συναναστροφή με συνομήλικα παιδιά με την ίδια ιδιαιτερότητα δίνει στο παιδί τη δυνατότητα να γνωρίσει ότι υπάρχουν και άλλοι με τα ίδια βιώματα.
Στα παιδιά 4 - 10 χρόνων η ασθένεια αρχικά, όπως κάθε σφοδρό επεισόδιο, είναι αιτία για παλινδρόμηση που μπορεί να ποικίλλει σε βάθος και σε διάρκεια. Απέναντι στην επιμονή της ασθένειας το παιδί αναπτύσσει αμυντικούς μηχανισμούς τους οποίους μπορούμε γενικά να κατηγοριοποιήσουμε σε τρεις περιπτώσεις:
1. Περίπτωση της αντίστασης: το παιδί αρνείται τα όρια που του επιβάλλονται από την ίδια την ασθένεια ή τις φροντίδες της.
2. Περίπτωση της υποταγής - υπακοής και της μειονεξίας: η μειονεξία είτε εκφράζεται με παθητική στάση και αποδοχή της εξάρτησης, είτε, επιπλέον, συνδέεται και με νοητική μειονεκτικότητα, καθώς το παιδί δεν μπορεί να κατανοήσει την ασθένειά του.Αυτό το αίσθημα μειονεξίας μπορεί να καταλήξει σε σχολική αποτυχία.
3. Η εξύψωση και η συνεργασία: είναι οι πιο θετικοί αμυντικοί μηχανισμοί που μπορούμε να συναντήσουμε. Μπορεί να πρόκειται για ταύτιση με τον γιατρό, που είναι συχνή περίπτωση, ή με κάποιον γονιό ο οποίος έχει την ίδια πάθηση. Όποιος κι αν είναι ο ψυχικός μηχανισμός άμυνας που θα αναπτυχθεί,ο φαντασιακός κόσμος ενός παιδιού που έχει προσβληθεί από μια χρόνια ασθένεια κινδυνεύει να επικεντρωθεί στο τραυματικό γεγονός, κυρίως αν ο οικογενειακός περίγυρος επιβαρύνει τους ήδη υπάρχοντες περιορισμούς. Ξεκινώντας από τη διαπίστωση ότι ο διαβήτης είναι εσωτερική ανεπάρκεια του οργανισμού ή, όπως χαρακτηριστικά τον αποκαλούμε, μια «μη ορατή ανεπάρκεια», μπορούμε να μπούμε στη διαδικασία να σκεφτούμε λόγους για τους οποίους ένα παιδί δεν μπορεί να καταλάβει τι του συμβαίνει ακριβώς. Θα πρέπει, λοιπόν, ο διαβήτης να εξηγείται στα παιδιά με απλά λόγια από πολύ μικρή ηλικία. Αρκετές φορές η κακή συμπεριφορά και η ρύθμιση του διαβήτη λειτουργούν σαν συγκοινωνούντα δοχεία. Συγκεκριμένα, η συνεχής προσπάθεια για ρύθμιση με τις ενέσεις ινσουλίνηςκαι με μετρήσεις σακχάρου αίματος αποτελεί μία επιπλέον αιτία της κακής συμπεριφοράς των παιδιών, πιο έκδηλη αυτά της προσχολικής ηλικίας. Καλό είναι σε τέτοιες περιπτώσεις να δίνεται από τους γονείς στα παιδιά κάποια επιλογή, όποτε, βεβαίως, είναι δυνατόν. Για παράδειγμα, μπορεί το ίδιο το παιδί να αποφασίζει σε ποιο χέρι ή πόδι να κάνει την ένεση (υπό την προϋπόθεση ότι τηρούνται οι κανόνες της κυκλικής εναλλαγής των σημείων των ενέσεων) ή ποιο δάχτυλο να τρυπήσει για να κάνει τη μέτρηση σακχάρου. Το πιο σημαντικό που θα πρέπει να γνωρίζει κάθε γονιός είναι πως θα πρέπει να ενεργεί με συνέπεια, με επιμονή και υπομονή ώστε να επιτύχει στην προσπάθεια πειθάρχησης του παιδιού του. Είναι σημαντικό οι γονείς να θυμούνται να ενισχύουν τα παιδιά τους σε κάθε προσπάθειά τους.
Από τη δρ Ελίνα Γκίκα,
Κλινική Ψυχολόγο - Ψυχοθεραπεύτρια, Υπεύθυνη Τμήματος Ψυχολογικής Υποστήριξης Νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ
Για να αναπτυχθούν όσο περισσότερο γίνεται, είναι
σημαντικό να παρέχονται στα παιδιά διατροφικά πλήρεις δίαιτες. Οι συνήθειες
διατροφής και σωματικής δραστηριότητας κατά την παιδική ηλικία κι εφηβεία
μπορούν να διαμορφώσουν τη διαφορά μεταξύ υγείας και κινδύνου για ασθένειες στα
επόμενα χρόνια. Τα διαφορετικά στάδια της ζωής υπαγορεύουν και διαφορετικές διατροφικές
ανάγκες.
Ποια είναι τα πιο σημαντικά σημεία που πρέπει
να λαμβάνονται υπόψη στη διατροφή κατά τον πρώτο χρόνο ζωής;
Κατά τους πρώτους 12 μήνες της ζωής, ένα μωρό τριπλασιάζει το βάρος του και αυξάνει το μήκος του κατά 50%. Αυτές οι αυξήσεις στο βάρος και το ύψος είναι οι κύριοι δείκτες της διατροφικής κατάστασης και οι ακριβείς μετρήσεις τους σε τακτά χρονικά διαστήματα συγκρίνονται με πρότυπους πίνακες ανάπτυξης. Αυτές οι μετρήσεις είναι σημαντικά εργαλεία για τον έλεγχο της προόδου του παιδιού, ειδικά κατά τους 6 με 12 πρώτους μήνες ζωής.
Ο θηλασμός συνιστάται έντονα για φυσιολογικούς, ψυχολογικούς και συναισθηματικούς λόγους. Δεν υπάρχει λόγος να μην συνεχιστεί ο θηλασμός μέχρι και για 2 χρόνια, εφόσον ικανοποιεί διατροφικά τη μητέρα και το παιδί. Ωστόσο, με τις αλλαγές στον τρόπο ζωής και τη διαθεσιμότητα εμπορικών σκευασμάτων, τα έτοιμα σκευάσματα είναι ασφαλή, αρκεί να χρησιμοποιείται ένα εγκεκριμένο σκεύασμα για μωρά και με αυστηρούς κανόνες υγιεινής. Αυτά τα βρεφικά σκευάσματα προσπαθούν να μιμηθούν όσο το δυνατό καλύτερα τη σύσταση του ανθρωπίνου γάλακτος και η χρήση τους πρέπει να ακολουθεί τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Μωρά που τρέφονται με έτοιμα σκευάσματα πρέπει επίσης να τρέφονται όποτε το ζητούν και το σκεύασμα πρέπει να προετοιμάζεται βάσει των οδηγιών του κατασκευαστή για βέλτιστη ανάπτυξη. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στην αποστείρωση των σκευών ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος μόλυνσης, καθώς τα μωρά που τρέφονται με έτοιμα σκευάσματα δεν έχουν τον ίδιο βαθμό ανοσολογικής προστασίας όσο τα μωρά που θηλάζουν.
Πότε πρέπει να εισάγονται στερεά τρόφιμα;
Πολύ σημαντική κατά τον πρώτο χρόνο ζωής είναι η ποσότητα του παρεχόμενου σιδήρου και γι’ αυτό γίνεται έλεγχος ρουτίνας στα βρέφη για αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου. Η χρήση δημητριακών ή ενός σκευάσματος ενισχυμένου με σίδηρο και η παροχή πλούσιων σε σίδηρο τροφίμων, όπως τα πολτοποιημένα κρέατα, μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη αυτού του προβλήματος.
Ποια είναι τα πιο σημαντικά διατροφικά σημεία
για τα νήπια (1-3 ετών);
Κατά τη διάρκεια αυτών των ετών, το παιδί αρχίζει να διαμορφώνει την προσωπικότητά του και να επιδεικνύει την ανεξαρτησία του κινούμενο ελεύθερα και επιλέγοντας την τροφή του. Παρότι το παιδί ακόμη αναπτύσσεται, ο ρυθμός ανάπτυξης είναι μικρότερος από ότι τους πρώτους 12 μήνες της ζωής. Στο τέλος του τρίτου έτους, αγόρια και κορίτσια θα έχουν φτάσει στο 50% του ενήλικου ύψους τους.
Ποια είναι τα πιο σημαντικά διατροφικά σημεία για τα παιδιά σχολικής ηλικίας;
Μετά τα 4 χρόνια, οι ενεργειακές ανάγκες του παιδιού ανά κιλό σωματικού βάρους μειώνονται, αλλά το πραγματικό ποσό ενέργειας (θερμίδων) που απαιτείται αυξάνεται καθώς το παιδί μεγαλώνει. Από τα 5 έτη μέχρι την εφηβεία είναι μια περίοδος αργής αλλά σταθερής ανάπτυξης. Οι διαιτητικές προσλήψεις κάποιων παιδιών μπορεί να είναι μικρότερες από τις ενδεικνυόμενες για το σίδηρο, το ασβέστιο, τις βιταμίνες A και D και τη βιταμίνη C, παρότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι ελλείψεις είναι απίθανες, αν η πρόσληψη ενέργειας και πρωτεΐνης είναι επαρκής και καταναλώνεται μια ευρεία ποικιλία τροφίμων που περιλαμβάνει επίσης φρούτα και λαχανικά.
Ποια είναι τα πιο σημαντικά διατροφικά σημεία
για τους εφήβους;
Οι διατροφικές απαιτήσεις των νέων επηρεάζονται κυρίως από την «έξαρση» ανάπτυξης που συμβαίνει στην εφηβεία. Το ζενίθ της αύξησης παρουσιάζεται γενικά μεταξύ 11 και 15 ετών στα κορίτσια και 13 με 16 στα αγόρια. Οι ανάγκες για θρεπτικά συστατικά μεταξύ των εφήβων διαφέρουν έντονα και η πρόσληψη τροφής μπορεί να ποικίλλει εξαιρετικά μεταξύ των ημερών, τόσο που κάποιοι με ελλιπείς ή υπερβολικές προσλήψεις τη μια μέρα, μπορούν εύκολα να αντισταθμίσουν την επομένη. Σε αυτή την περίοδο της ζωής, υπάρχει κίνδυνος έλλειψης πολλών θρεπτικών συστατικών μεταξύ των οποίων ο σίδηρος και το ασβέστιο.
Σίδηρος
Μεταξύ των εφήβων, η αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου είναι μια από τις πιο συνηθισμένες ασθένειες που σχετίζονται με διατροφικές ελλείψεις.
Ένα από τα σημαντικότερα που πρέπει να συνυπολογιστούν στη διατροφή κατά την εφηβεία είναι η πρόσληψη τροφίμων πλούσιων σε σίδηρο όπως τα άλιπα κρέατα και ψάρια, καθώς και τα όσπρια, τα σκούρα πράσινα λαχανικά, οι ξηροί καρποί και τα εμπλουτισμένα με σίδηρο δημητριακά. Ο σίδηρος από ζωικά τρόφιμα (γνωστός ως αιμικός σίδηρος) απορροφάται καλύτερα από αυτόν από μη ζωικές πηγές (μη αιμικός σίδηρος). Οι έφηβοι που κάνουν φυτοφαγικές δίαιτες βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για έλλειψη σιδήρου. Ωστόσο, η βιταμίνη C (π.χ. από τα εσπεριδοειδή) και οι ζωικές πρωτεΐνες (κρέας και ψάρι) βοηθούν στην απορρόφηση του μη αιμικού σιδήρου.
Ασβέστιο
Ο σκελετός έχει περίπου το 99% των αποθηκών ασβεστίου του σώματος και η αύξηση του σκελετικού βάρους είναι ταχύτερη κατά την έξαρση της εφηβείας. Περίπου το 45% της ενήλικης σκελετικής μάζας σχηματίζεται κατά την εφηβεία, παρότι η αύξησή της συνεχίζεται αρκετά μετά την εφηβεία μέχρι και την τρίτη δεκαετία. Όλο το ασβέστιο για την αύξηση του σκελετού πρέπει να προσληφθεί μέσω της δίαιτας. Οι μεγαλύτερες προσλήψεις συμβαίνουν κατά την πρώιμη εφηβεία, μεταξύ 10 και 14 ετών στα κορίτσια και 12 με 16 στα αγόρια.
Εκτός από τη διαιτητική πρόσληψη ασβεστίου, και άλλα ανόργανα στοιχεία και βιταμίνες είναι απαραίτητα για τη δημιουργία των οστών, όπως η βιταμίνη D και ο φωσφόρος. Η σωματική δραστηριότητα είναι επίσης απαραίτητη, ειδικά οι ασκήσεις με βάρη, επειδή δίνει το κατάλληλο έναυσμα για τη δημιουργία και κατακράτηση οστών στο σώμα. Ασκήσεις όπως η ποδηλασία, η γυμναστική, το skating, τα παιχνίδια με μπάλα, ο χορός και η εκγύμναση με βάρη υπό επίβλεψη για τουλάχιστον 30-60 λεπτά την ημέρα, 3 με 5 φορές την εβδομάδα, μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη μυϊκής μάζας και πυκνότητας. Οι σωστές αποφάσεις για τη διατροφή και τον τρόπο ζωής νωρίς στη ζωή θα βοηθήσουν τους νεαρούς να αναπτύξουν συμπεριφορές που προωθούν την καλή υγεία και τις οποίες μπορούν να ακολουθήσουν για ολόκληρη τη ζωή τους. Για να μάθετε περισσότερα για τη σωματική δραστηριότητα.
Διατροφικές συνήθειες: γιατί τα τακτικά γεύματα και σνακ είναι σημαντικά.
Οι διατροφικές συνήθειες, που επηρεάζουν τις προτιμήσεις τροφίμων, την κατανάλωση ενέργειας και την πρόσληψη θρεπτικών συστατικών, γενικά αναπτύσσονται νωρίς στην παιδική ηλικία και ειδικά στην εφηβεία. Το περιβάλλον του σπιτιού και του σχολείου παίζουν σημαντικό ρόλο στον προσδιορισμό της στάσης του παιδιού προς κάποια τρόφιμα καθώς και στην κατανάλωσή τους.
Οι έφηβοι, εκτός του ότι εκτίθενται σε περιοδικές διατροφικές μόδες και τάσεις αδυνατίσματος, τείνουν να προσπερνούν γεύματα και να αναπτύσσουν μη φυσιολογικές διατροφικές συνήθειες. Ένα από τα γεύματα που πιο συχνά προσπερνιούνται είναι το πρωινό. Έρευνες έχουν δείξει ότι το πρωινό παίζει σημαντικό ρόλο στο να παρέχει απαραίτητη ενέργεια και θρεπτικά συστατικά μετά τη βραδινή νηστεία και μπορεί να βοηθήσει τη συγκέντρωση και την απόδοση στο σχολείο.Τα σνακ γενικά αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι των γευματικών συνηθειών τόσο για τα παιδιά όσο και για τους εφήβους. Τα μικρότερα παιδιά δεν μπορούν να φάνε μεγάλες ποσότητες σε ένα γεύμα και συχνά πεινούν πολύ πριν το επόμενο τακτικό γεύμα τους. Κάποια σνακ μεταξύ πρωινού και μεσημεριανού και μεταξύ μεσημεριανού και βραδινού μπορούν να βοηθήσουν στη συμπλήρωση θερμίδων κατά τη διάρκεια της ημέρας. Γρήγορα αναπτυσσόμενοι και πολύ ενεργητικοί έφηβοι συχνά έχουν σημαντικές ενεργειακές και διατροφικές ανάγκες – γι’ αυτό η διδασκαλία της διατροφής στο σχολικό πρόγραμμα θα βοηθήσει τα παιδιά να έχουν τη γνώση να κάνουν ενημερωμένες επιλογές σχετικά με τα τρόφιμα στα κυρίως γεύματα και τα σνακ τους.
Ενεργειακές ανάγκες
Φυσιολογικά, οι ενεργειακές ανάγκες των εφήβων τείνουν να είναι παράλληλες με το ρυθμό ανάπτυξής τους και τα διάφορα άτομα μπορούν να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες τους μέσω του αισθήματος της όρεξης με επαρκή ακρίβεια. Ως αποτέλεσμα, η πλειοψηφία των εφήβων διατηρούν την ενεργειακή ισορροπία και μια ποικίλη πρόσληψη τροφίμων παρέχει επαρκή θρεπτικά συστατικά για τη βέλτιστη αύξηση και ανάπτυξη.
Το άγχος και οι συναισθηματικές διαταραχές μπορούν
ωστόσο να επηρεάσουν σημαντικά την ενεργειακή ισορροπία στους εφήβους, με
αποτέλεσμα την κατανάλωση είτε πολύ μεγάλων είτε πολύ μικρών ποσοτήτων τροφής.
Μέτριες ή σοβαρές μολύνσεις, νευρικότητα, έμμηνος ρύση, οδοντικά ή δερματικά
προβλήματα (ακμή), μπορούν να αλλάξουν την όρεξη. Οι έφηβοι με ακραίες
διατροφικές συνήθειες είναι οι πιο επιρρεπείς. Το συναισθηματικό στρες συχνά
σχετίζεται με διατροφικές μόδες και τάσεις αδυνατίσματος, καταστάσεις που
μπορούν να οδηγήσουν σε διατροφικές διαταραχές όπως η νευρογενής ανορεξία.
Από την άλλη, η εξάπλωση του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας σε παιδιά και εφήβους είναι πλέον ένα μείζον διατροφικό πρόβλημα και η κατάσταση αυτή είναι πιθανό ότι θα παραμείνει και κατά την ενήλικη ζωή. Οι έφηβοι στην ανάπτυξη ανησυχούν ιδιαίτερα για την εικόνα του σώματός τους και το υπερβολικό βάρος μπορεί να έχει βαθιές συνέπειες στη συναισθηματική ευημερία τους καθώς και στη σωματική υγεία τους. Η αιτία της παχυσαρκίας είναι πολυπαραγοντική και επηρεάζεται έντονα από κοινωνικοοικονομικούς, βιοχημικούς, γενετικούς και ψυχολογικούς παράγοντες.
Η έλλειψη άσκησης παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση, την ανάπτυξη και τη συντήρηση της παχυσαρκίας στην εφηβεία. Έρευνες σε νεαρούς ανθρώπους έχουν δείξει ότι η πλειοψηφία είναι σε μεγάλο βαθμό ανενεργοί και οι επιστήμονες της υγείας και οι κυβερνήσεις ενθαρρύνουν τώρα παιδιά και εφήβους να αυξήσουν κατά πολύ τα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας. Η καθιστική ζωή δεν έχει μόνο πρωταρχικό ρόλο στην ανάπτυξη του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας, αλλά και στην εμφάνιση χρόνιων ασθενειών, όπως η καρδιακή νόσος, κάποιοι καρκίνοι, ο διαβήτης, η υπέρταση, εντερικά προβλήματα και η οστεοπόρωση αργότερα στη ζωή. Επιπλέον, η σωματική δραστηριότητα σχετίζεται με βελτιωμένη ελαστικότητα, ισορροπία, ευελιξία και συντονισμό του σώματος και ενδυνάμωση των οστών. Οι συστάσεις για τα παιδιά προτείνουν σωματική δραστηριότητα για τουλάχιστον 60 λεπτά ημερησίως. Για να μάθετε περισσότερα για τη σωματική δραστηριότητα.
Βιβλιογραφικές αναφορές
Calvo, E. B.; Galindo, A. C.; Aspres, N. B.
(1992). Iron status in
exclusively breast-fed infants. Pediatrics, 90(3):375-379Department of
Health and Social Security (1988). Present day practice in infant feeding: 3rd
Report. Report on Health and Social Subjects 32. HMSO, London.
EEC Commission
Directive on infant's formulae and follow-on formulae (1991). Official J.
European Communities No. L175/35-/49.Freedman, D.
S.; Dietz, W. H.; Srinivasan, S. R.; Berenson, G. S. (1999). The relation of
overweight to cardiovascular risk factors among children and adolescents to
cardiovascular risk factors among children and adolescents: the Bogalusa Heart
Study. Pediatrics, 103:1175-1182.Gregory, J.;
Lowe, S.; Bates, C. J., Prentice, A., Jackson, L.V., Smithers, G., Wenlock, R.,
Farron, M., (2000). National Diet and Nutrition Survey: young people aged 4-18
years, vol. 1. Report of the Diet and Nutrition Survey, TSO, London.International
Life Sciences Institute (2000). Overweight and Obesity in European Children and
Adolescents. Causes and consequences-prevention and treatment. pp. 1-22. ILSI
Europe, Brussels, Belgium. James, J.
(1991). Iron deficiency in toddlers. Maternal and Child Health, 16:309-315. Stordy, B. J.;
Redfern, A. M.; Morgan, J. B. (1995). Healthy eating for infants-mothers'
actions. Acta Paed, 84:733-741.Walter, T.,
Dallman, P.R., Pizarro, F., Velozo, L., Pena, G., Bartholmey, S.J., Hertrampf,
E., Olivares, M., Letelier, A., Arredondo, M., (1993). Effectiveness of
iron-fortified infant cereal in the prevention of iron deficiency anaemia.
Pediatrics, 91(5):976-982. Wardley, B.
L.; Puntis, J. W. L.; Taitz, L. S. (1997). Handbook of Child Nutrition. 2nd
Edition. Oxford University Press, Oxford.Weaver, C. M.
(2000). The growing years and prevention of osteoporosis in later life. Proceedings
of the Nutrition Society, 59:303-306.World Health
Organisation (1990). Prevention in childhood and youth of adult cardiovascular
disease: time for action. WHO, Geneva.
Η καλή μέρα από το…πρωινό φαίνεται, λένε οι ειδικοί και υποστηρίζουν ότι το πρόγευμα πρέπει να καλύπτει το 20% με 25% των καθημερινών διατροφικών μας αναγκών! Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα παιδιά, που βρίσκονται στην ανάπτυξη και έχουν καθημερινά υψηλές απαιτήσεις σε ενέργεια, βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία. Επιπλέον, πολλές μελέτες επιβεβαιώνουν ότι η κατανάλωση πρωινού επηρεάζει τις διαδικασίες που σχετίζονται με τη μνήμη, τη συγκέντρωση, την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, τη νοητική επίδοση, τη διάθεση καθώς επίσης και τη διαχείριση πολύπλοκων πληροφοριών. Κι αυτό λόγω της ικανότητας του να αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα , οποία με τη σειρά της αυξάνει ένα μεταβιβαστή στον εγκέφαλο που ονομάζεται ακετυλοχολίνη.
Μήπως δεν επιμένετε όσο πρέπει;
Πολλοί γονείς, είτε υποτιμώντας την αξία του είτε λόγω βιασύνης, δε μαθαίνουν στα παιδιά τους να τρώνε συστηματικά πρωινό και τα αφήνουν να φεύγουν για το σχολείο με ένα σκέτο ποτήρι γάλα. Το γεύμα όμως αυτό δεν πρέπει να παραλείπεται από κανένα παιδί, γιατί εκτός του ότι βοηθά τον παιδικό οργανισμό να λειτουργεί καλά, αναπληρώνει και τα ενεργειακά αποθέματά του, που έχουν πέσει με τη νυχτερινή πολύωρη αφαγία.
Τρώνε τα ελληνόπουλα πρωινό;
Την απάντηση δίνει πανελλήνια έρευνα την οποία διενήργησε το Ίδρυμα Αριστείδης Δασκαλόπουλος σε παιδιά ηλικίας 3-18 ετών. Συγκεκριμένα:
- Το 14% των παιδιών στη χώρα μας δεν καταναλώνουν καθόλου πρωινό, ενώ λιγότερα από τα μισά (45%) καταναλώνουν επαρκές πρωινό (που όμως μεταφράζεται σε κάτι περισσότερο από ένα ποτήρι γάλα ή μια μερίδα φρούτου).
- Όσο αυξάνει η ηλικία, τόσο αυξάνει ο αριθμός των παιδιών / εφήβων που δεν καταναλώνουν καθόλου πρωινό.
- Όσο πιο ενημερωμένοι είναι οι γονείς, τόσο περισσότερο τα παιδιά τους παρακινούνται να καταναλώνουν επαρκές πρωινό
Μερικές καλές ιδέες για πρωινό:
- 1 φλιτζάνι γάλα με χαμηλά λιπαρά, δημητριακά πρωινού χωρίς προσθήκη ζάχαρης και 1 φρούτο
- 1 τόστ (με ψωμί ολικής αλέσεως , τυρί, γαλοπούλα, φυτική μαργαρίνη soft ) και 1 φυσικό χυμό
- 1 φλιτζάνι γάλα με χαμηλά λιπαρά, ένα κουλούρι Θεσσαλονίκης και 1 φρούτο
- 1 γιαούρτι με δημητριακά πρωινού χωρίς προσθήκη ζάχαρης και 1 φρούτο
- 1 φλιτζάνι γάλα με χαμηλά λιπαρά, 1 κομμάτι σπιτικό κέικ και 1 φρούτο
Διαβάστε όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζεται για τις βρεφικές τροφές. Τι πρέπει να περιέχουν και τι να προσέχετε.
Το καταλαβαίνετε καλύτερα ίσως από εμάς: H διατροφή του μωρού, ιδιαίτερα τους πρώτους μήνες και τα πρώτα χρόνια της ζωής του, είναι το άλφα και το ωμέγα για τη σωστή του ανάπτυξη. Κι αν το πρώτο εξάμηνο το αγγελούδι σας μεγαλώνει καλύπτοντας τις διατροφικές ανάγκες του με το γάλα του θηλασμού, από την 26η εβδομάδα και μετά ο οργανισμός του έχει ανάγκη και από άλλα θρεπτικά στοιχεία. Κι αυτό γιατί τότε ξεκινά ο λεγόμενος απογαλακτισμός, με τροφές που έχουν ως βάση τα δημητριακά και στη συνέχεια τα αλεσμένα φρούτα, τα λαχανικά αλλά και το κρέας. Τι πρέπει όμως να περιέχουν τα βρεφικά διατροφικά σκευάσματα του εμπορίου, προκειμένου να είναι ασφαλή και υγιεινά; Συγκεντρώσαμε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για να μεγαλώσετε το μωρό σας με τις σωστές προδιαγραφές.
Τα 7 «must» των βρεφικών τροφών
1.Βιταμίνες & μέταλλα: Είναι απαραίτητα για την ομαλή ανάπτυξη του σώματος. Η βιταμίνη Α αναπτύσσει την όραση και ενισχύει την αντοχή στις λοιμώξεις, ενώ οι βιταμίνες Β προσφέρουν ενέργεια και βοηθούν το μωρό να παράγει εγκεφαλικά κύτταρα. Η βοταμίνη C, με τη σειρά της, αυξάνει την απορρόφηση του σιδήρου, ενώ η έλλειψη της βιταμίνης D προκαλεί ραχίτιδα. Όσον αφορά στα μέτταλα, ο σίδηρος παίζει ρόλο σε πολλές διαδικασίες, μεταξύ των οποίων και στη μεταφορά οξυγόνου στα κύτταρα. Ο ψευδάργυρος σχετίζεται με την ικανότητα εξέλιξης, το ασβέστιο είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη των οστών, ενώ το σελήνιο προστατεύει τις κυτταρικές μεμβράνες από την οξείδωση.
2. Υδατάνθρακες: Αποτελούν τον «κορμό» της βρεφικής διατροφής, καθώς προμηθεύουν ενέργεια στο μωρό. Η μαλτοδεξτρίνη είναι ένας υδατάνθρακας που χρησιμοποιείται σε εμπλουτισμένες τροφές δημητριακών. Καλύπτει τις ανάγκες του μωρού σε ενέργεια, ενώ μειώνει την παραγωγή αερίων.
3. Πρωτεΐνες: Είναι σημαντικές για το σχηματισμό και τη διατήρηση των ιστών του σώματος, την υγιή ανάπτυξη του εγκεφάλου και της οπτικής οξύτητας, την προώθηση και την απορρόφηση του σιδήρου. Συμβάλλουν στην απορρόφηση των λιπών και κυρίως της ταυρίνης, την οποία δεν μπορεί να συνθέσει ο οργανισμός του βρέφους τους πρώτους μήνες.
4. Ιώδιο: Είναι απαραίτητο για το σχηματισμό των ορμονών του θυρεοειδή αδένα. Συμβάλλει στην ομαλή ανάπτυξη του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η έλλειψή του μπορεί να προκαλέσει νοητική υστέρηση και να οδηγήσει στον κρετινισμό.
5. Νουκλεοτίδια: Τα δομικά αυτά στοιχεία των DNA και RNA αποτελούν πολύτιμα συστατικά του μητρικού γάλακτος. Ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα, βοηθούν σημαντικά στο μεταβολισμό των λιπιδίων, ενώ ωφελούν και την εντερική χλωρίδα (μειώνοντας τις πιθανότητες εμφάνισης διάρροιας). Τα κυριότερα από τα νουκλεοτίδια, που πρέπει να αναζητάτε στην ετικέτα, είναι: κυστιδίνη, αδενοσίνη, ουριδίνη, γουανοσίνη και ινοσίνη.
6. Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα: Τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα μακράς αλυσίδας (LC-PUFA’S) είναι πολύτιμα συστατικά του μητρικού γάλακτος και απαραίτητα για την ανάπτυξη του βρέφους.
7. Πρεβιοτικές ίνες: Είναι κι αυτές φυσικά συστατικά που υπάρχουν στο μητρικό γάλα. Διευκολύνουν την ομαλή πέψη και προφυλάσουν το μωρό από τις συνήθεις βρεφικές εντερικές διαταραχές.
Η σωστή διατροφή, κατά την περίοδο που τα παιδιά μεγαλώνουν είναι εξαιρετικά σημαντική, η δε μη επαρκής πρόσληψη σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία μπορεί ακόμα να επηρεάσει τη σωστή ανάπτυξη του παιδιού. Η κακή διατροφή μπορεί να επηρεάσει τόσο στην εξέλιξη του παιδιού (σωματική, ψυχική, μαθησιακή) όσο και στην πρόκληση νοσημάτων φορές που μπορούν να εμφανιστούν στην ενήλικο ζωή.
Η ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ αποτελεί μία σημαντική φάση της ζωής του ανθρώπου, καθώς είναι η περίοδος όπου πραγματοποιούνται σημαντικές αλλαγές στην ψυχοσωματική του ανάπτυξη και ωρίμανση. Το φαινόμενο της ανάπτυξης δεν αφορά φυσικά μόνο την αύξηση σε μέγεθος, αλλά και σε αλλαγές στη σύσταση και τη λειτουργία του σώματος. Ιδιαίτερα από την ηλικία των 9-10, τα παιδιά μπαίνουν σε μια φάση εντονότερης ανάπτυξης, όπου πολλές φορές για ορισμένα παιδιά ξεκινούν ήδη προεφηβικές αναπτυξιακές διαδικασίες, οι οποίες συμπίπτουν με τη φάση της «προεφηβικής αναπτυξιακής έκρηξης». Στη φάση αυτή ο οργανισμός του παιδιού προετοιμάζεται εντατικά για την περίοδο της ολοκληρωτικής του ψυχοσωματικής ωρίμανσης κατά την εφηβεία.
Διατροφικές απαιτήσεις
Οι διατροφικές απαιτήσεις των παιδιών αυτής της ηλικίας ποικίλουν ανάλογα με το ρυθμό ανάπτυξης, τη σύσταση σώματος, το επίπεδο φυσικής τους δραστηριότητας και όλους τους παράγοντες εκείνους που επηρεάζουν τις βασικές τους ανάγκες. Έτσι, οι ενεργειακές απαιτήσεις ενός παιδιού αυτής της ηλικίας θα πρέπει τουλάχιστον να καλύπτουν τις ελάχιστες ανάγκες του, οι οποίες εξαρτώνται από τη σύσταση του σώματός του, το βάρος, το ύψος και τη φυσική του δραστηριότητα.
Σε γενικές γραμμές μια ισορροπημένη διατροφή για ένα παιδί θα πρέπει να προβλέπει στην κάλυψη όλων των θρεπτικών αναγκών (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, βιταμίνες, μέταλλα). Συγκεκριμένα, οι πρωτεΐνες είναι απαραίτητες για τη διατήρηση των ιστών, τις αλλαγές στη σύσταση σώματος και τη σύνθεση νέων ιστών. Κατά συνέπεια θα πρέπει να παρέχουν το 13%-15% των συνολικών ημερήσιων προσλαμβανομένων θερμίδων από το παιδί. Όσον αφορά την πρόσληψη υδατανθράκων αυτή θα πρέπει να είναι επαρκής για να παρέχει στον οργανισμό την απαιτούμενη ενέργεια για τη φυσιολογική του λειτουργία. Οι υδατάνθρακες θα πρέπει να καλύπτουν το 60% των συνολικών προσλαμβανομένων θερμίδων ημερησίως, δηλαδή κατά μέσο όρο 250 – 300 γρ. , ενώ η πρόσληψη λίπους δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 30 – 35% των συνολικών προσλαμβανομένων θερμίδων μιας ημέρας, δηλαδή τα 70 – 80 γρ.
Βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία
Η διατροφή των παιδιών θα πρέπει να είναι πλήρης σε μέταλλα, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Ιδιαιτέρως σημαντική για την ανάπτυξή τους είναι η επαρκής πρόσληψη ασβεστίου, ψευδαργύρου και σιδήρου.
• Όσον αφορά το ασβέστιο είναι απαραίτητο για τη σωστή ανάπτυξη και δομή του σκελετού, των δοντιών κ.α. του παιδιού. Σημαντικές πηγές ασβεστίου αποτελούν το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
• Ο ψευδάργυρος είναι σημαντικός για την ομαλή ανάπτυξη και σύνθεση των ιστών και όλων των συστημάτων του παιδιού. Διακυμάνσεις στα επίπεδά του στο αίμα μπορεί να έχουν συνέπειες στην καθημερινή δράση και απόδοση του οργανισμού. Σημαντικές πηγές αποτελούν το κρέας και τα προϊόντα του, καθώς επίσης τα δημητριακά, σε λιγότερο απορροφήσιμη μορφή.
• Ο σίδηρος αποτελεί ένα βασικότατο συστατικό για την ομαλή ανάπτυξη, το οποίο όμως παρουσιάζει τη μεγαλύτερη συχνότητα ανεπάρκειας ανάμεσα στα θρεπτικά συστατικά κατά την παιδική ηλικία. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητη η επαρκής πρόσληψη των τροφών που περιέχουν σίδηρο όπως το κρέας, το γάλα, το αυγό κυρίως, αλλά και πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως το σπανάκι, τα όσπρια κλπ.
Καθημερινές οδηγίες για γονείς
-Το πρωινό είναι ίσως το σημαντικότερο γεύμα και δεν πρέπει να το παραλείπετε στα παιδιά σας.
-Η διατροφή των παιδιών πρέπει να περιλαμβάνει 3 κύρια και 2-3 «μικρά» γεύματα την ημέρα. Τα «μικρά» γεύματα πρέπει να προγραμματίζονται τουλάχιστον 2 ώρες πριν το κύριο γεύμα και κοντά στις καθημερινές δραστηριότητες των παιδιών.
-Η διατροφή των παιδιών πρέπει να περιλαμβάνει μια μεγάλη ποικιλία τροφών καθημερινά.
-Μην εκδηλώνετε τις δικές σας προτιμήσεις ή απέχθειες για κάποια είδη τροφών. Το παιδί σας πιθανόν να σας μιμηθεί.
-Ενθαρρύνεται την καθημερινή σωματική άσκηση του παιδιού σας.
-Δώστε έμφαση στο σπιτικό φαγητό. Δώστε το καλό παράδειγμα στα παιδιά σας. Τρώτε πολλά φρούτα και λαχανικά.
Η άποψη των ειδικών
Τα συμπληρώματα διατροφής στα παιδιά σχολικής ηλικίας, όταν δίδονται σε σωστές ημερήσιες δόσεις, μπορούν να ωφελήσουν και δεν ενέχουν κινδύνους αλλά δεν υποκαθιστούν την πλήρη, υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή.
Αυτό ήταν και το βασικό μήνυμα της διάλεξης που πραγματοποιήθηκε από την κα Ανδριανή Βαζαίου Παιδίατρο, Αναπληρώτρια Διευθύντρια Α’ Παιδιατρικής Κλινικής, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου, Νος. «Π.&Α. ΚΥΡΙΑΚΟΥ», στα πλαίσια του 9ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Διατροφής – Διαιτολογίας. Με τον όρο συμπληρώματα διατροφής, διευκρίνισε η κα Βαζαίου, εννοούμε τα σκευάσματα βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων, τα οποία, μπορεί να προτείνει κανείς σ’ ένα παιδί για τη διατροφή του οποίου υπάρχουν αμφιβολίες. Η χορήγησή τους δεν προκαλεί βλάβες, αλλά αντίθετα μπορεί να είναι ωφέλιμη, καθώς θα χρησιμοποιηθεί από τον οργανισμό του μόνο ό,τι ενδεχομένως λείπει. Ωστόσο χρειάζεται προσοχή στην υπερδοσολογία.
Πότε χρειάζεται το παιδί;
Δυστυχώς, αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι το γεγονός ότι παρά την πολύ μεγάλη εκστρατεία ενημέρωσης για το ζήτημα της υγιεινής διατροφής των παιδιών σχολικής ηλικίας, ένα σημαντικό ποσοστό αυτών των παιδιών ίσως να μην διατρέφεται σύμφωνα με τις συστάσεις. Αυτό έχει εντείνει στην εγγενή αλλαγή των διατροφικών συνηθειών προς τα πρότυπα του δυτικού τύπου. Οι αστοχίες της διατροφής ενός σημερινού παιδιού σχολικής ηλικίας αφορούν την πρόληψη βιταμινών κυρίως σιδήρου, ασβεστίου και ψευδαργύρου.
- Η σωστή διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο και στις σχολικές επιδόσεις των παιδιών. Η ανεπάρκεια σημαντικών στοιχείων από τον οργανισμό, (π.χ. σιδήρου, ψευδαργύρου, ιωδίου, βιταμίνης Β12 και φυλλικού οξέος), μπορούν να προκαλέσουν σημαντικά προβλήματα όπως διαταραχή νευροψυχολογικής λειτουργικότητας, καθυστέρηση ανάπτυξης, προβλήματα συμπεριφοράς –έκδηλα κυρίως κατά τη σχολική ηλικία- κακές οπτικοκινητικές επιδόσεις και αρνητικές επιδράσεις στη νοητική ανάπτυξη και στη συμπεριφορά και μειωμένη σχολική επίδοση.
- Οι ομάδες παιδιών υψηλού διατροφικού κινδύνου στα οποία ενδείκνυνται τα συμπληρώματα διατροφής είναι κυρίως: τα παιδιά φτωχών οικογενειών (παραμελημένα ή κακοποιημένα), τα παιδιά με ανορεξία, παιδιά ιδιότροπα με αυστηρά επιλεκτική διατροφή, τα παιδιά σε δίαιτα απώλειας βάρους, οι έγκυες έφηβοι, τα παιδιά και οι έφηβοι σε χορτοφαγικές δίαιτες, τα παιδιά με χρόνιες παθήσεις και τα παιδιά που λαμβάνουν συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή.
- Είναι σημαντικό επίσης να τονιστεί ότι ο «δυτικός» τρόπος διατροφής αυξάνει το βάρος των παιδιών δημιουργώντας προβλήματα παχυσαρκίας, παράλληλα όμως, ως κακός τρόπος διατροφής, δεν καλύπτει όλες τις ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά. Τις ανάγκες αυτές, λοιπόν καλύπτουν τα πολυβιταμινούχα συμπληρώματα διατροφής, με χαμηλές δόσεις λιποδιαλυτών βιταμινών (Α, Δ, Ε, Κ), τα οποία περιέχουν συστατικά που ενισχύουν την απορρόφηση ασβεστίου, όπως η Βιταμίνη και η λυσίνη.
